Του Ιωάννη Κορνιλάκη,
Συγγραφέα-Ερευνητή
Την ερχόμενη Παρασκευή 24 Ιουλίου η Αγιά Σοφιά
της καρδιάς μας, γιατί εκεί ανήκει, αποφασίστηκε ως τόπος προσευχής των
Μουσουλμάνων.
Γιατί πρόκειται να συμβεί αυτό; Τι σηματοδοτεί
αυτό; Ποιά ερμηνεία μπορεί κάποιος να δώσει για το νόημα μιας ανάλογης
πρωτοβουλίας απ' τον Πρόεδρο της Τουρκίας κ. Ερντογάν, την μετατροπή της δηλαδή
σε Μουσουλμανικό Τέμενος από Μουσείο, που είχε καθορίσει ο πρώτος πρόεδρος της
Τουρκικής Δημοκρατίας Μουσταφά Κεμάλ;
Ο Κεμάλ έκανε δύο μεγάλες διπλωματικές
ενέργειες.
Πρώτη, η μεταφορά της Πρωτεύουσας του νέου
κοσμικού του κράτους (1923), που βρίσκονταν στα σπάργανα, απ' την Κωνσταντινούπολη στην Άγκυρα. Είναι πράγματι
περίεργο, αλλά στο όνομα του νέου κοσμικού κράτους που απέβλεπε, και στην
καταβαράθρωση του παλαιού σουλτανικού, εγκατέλειψε την Πόλη, για την πόλη της
Άγκυρας, εκεί δηλαδή που αναδείχθηκε το νέο κοσμικό-κεμαλικό κράτος.
Τελικά ήταν μια ιδέα κοσμική του Κεμάλ ή
οχι;
Ήθελε να δώσει το έναυσμα αποκοπής του νέου
απ' το παλιό;
Βολική ίσως σαν σκέψη αλλά και εύπεπτη σαν
δικαιολογία. Πράγματι είναι ακατανόητο να πετά κάποιος στο καλάθι, έστω και ο
Κεμάλ, μια πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας 500 χρόνων, χωρίς έστω να
ανακηρύξει την Κωνσταντινούπολη κάτι άλλο, έστω Πρωτεύουσα της Ιστορίας του
Τουρκικού έθνους, έστω Πρωτεύουσα του πολιτισμού, έστω Πρωτεύουσα του Μωάμεθ
του Πορθητή, είτε κάτι άλλο.
Μήπως, λέω μήπως, δεν ξέρω υπόθεση καταθέτω, η
κίνησή του εμπεριείχε φόβο; Μήπως ανησυχούσε ότι η Δύση και οι μεγάλες Δυνάμεις
δεν θα του χαριστούν για πολύ; Μεγάλος Ασθενής ήταν η Τουρκία όταν ξέσπασε ο
Εθνικός μας ξεσηκωμός. Μεγάλος Ασθενής και στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Κι όμως
δύο φορές οι Μεγάλες Δυνάμεις της έδωσαν το φιλί της ζωής. Μήπως ανησυχούσε ότι
το συγκεκριμένο φιλί δεν θα είναι διαρκείας, δεν θα είναι αιώνιο, ή ενδεχομένως
έχει συγκεκριμένο νομοτελειακά χρονικό όριο;
Μήπως ανησυχούσε ότι αργά ή γρήγορα η
κατάκτηση μιας Πόλης σαν την Κωνσταντινούπολη, θα έπαυε να είναι υπό καθεστώς
κατάκτησης; Αυτό άλλωστε δεν συνέβη στο Α' Παγκόσμιο Πόλεμο; Δεν υπήρξε για
αρκετό διάστημα μια πόλη Διεθνής;
Μήπως ανησυχούσε ότι ενδεχομένως στο μέλλον,
όταν οι Μεγάλοι θα αποφάσιζαν να την δουν ξανά Πόλη των Πόλεων, Πόλη των Εθνών, δεν θα έπρεπε να είναι η
πρωτεύουσα των Νεο-Τούρκων;
Μήπως, λέω μήπως, δεν ήταν καν ανησυχία του
Κεμάλ, αλλά πληροφορία που έδωσαν στον Κεμάλ, αυτοί που δίνουν πρόσκαιρα φιλιά;
Η δεύτερη διπλωματική του ενέργεια (που ίσως
επιβεβαιώνει την αιτία της πρώτης) ήταν 13 χρόνια αργότερα (1934) με την
μετατροπή της Αγιάς Σοφιάς σε μουσείο. Τι ενοχλούσε άραγε τον Κεμάλ το καθεστώς
της ως τζαμί; Άλλωστε τόσα άλλα δεν διατήρησε; Μήπως στα 1934 βεβαιώθηκε για
την πολυπολιτισμικότητα της Πόλης, και δείγμα της βεβαιότητάς του, ήταν η
μετατροπή της σε μουσείο;
Κι ο σημερινός Πρόεδρος της Τουρκίας τι κάνει;
Μήπως ο φόβος είναι μεταδοτικός; Μήπως ξεχειλίζει απ' το μνήμα του Κεμάλ και
πλημμυρίζει το νέο οθωμανικό Προεδρικό μέγαρο; Μήπως ο φόβος είναι η αιτία των
διαδοχικών προσβολών του Προέδρου Ερντογάν;
Ας αφήσουμε όμως προς το παρόν τις Ουράνιες
προσβολές. Ας ρίξουμε μια ματιά στις επίγειες. Τρεις προσβολές του παρελθόντος
με ότι αυτό σημαίνει.
Προσβολή πρώτη, στο πρόσωπο και τις αποφάσεις του Κεμάλ. Του
Ατα-Τούρκ, δηλαδή του Πατέρα των Τούρκων. Θέλει ο σημερινός Πρόεδρος να δείξει
επιστροφή στο παλιό και αποκοπή απ' το νέο; Στέλνει απλά μηνύματα για διάφορους
λόγους στο εξωτερικό αλλά και στο εσωτερικό;
Θέλει να ανακηρυχθεί νέος "πατέρας"
δολοφονώντας τη μνήμη του προηγούμενου; Όπως και να 'χει ο Ατατούρκ έκανε λάθος
με τη μετατροπή της Αγιάς Σοφιάς σε μουσείο, λάθος που του καταλόγισε δημόσια,
ο σημερινός δυνητικός νέος πατέρας του Τουρκικού έθνους.
Τελικά τι πείθει τον σημερινό Πρόεδρο της
Τουρκίας ο τότε περίπατος του Κεμάλ προς τα εμπρός, να μεταβληθεί σήμερα σε
τροχάδην προς τα πίσω;
Μήπως, λέω και πάλι μήπως, ο ενδεχόμενος και ίσως
ενδόμυχα φόβος του Κεμάλ είναι μικρότερος του φόβου Ερντογάν;
Μήπως ο Ερντογάν ξέρει, υποπτεύεται,
διαισθάνεται ή και φοβάται, ότι με τις γενικότερες γεωπολιτικές εξελίξεις η
Πόλη δεν θα παραμείνει για πολύ Τουρκική; Κι αν δεν υποπτεύεται, διαισθάνεται ή
φοβάται, μήπως τελικά ανησυχεί ότι ενδεχομένως να το προκαλέσει με τις
νεο-οθωμανικές κορώνες του και τις νεο-οθωμανικές του πρακτικές;
Γνώριζε και γνωρίζει ο Τούρκος Πρόεδρος ότι
την απόφαση του Κεμάλ περί αλλαγής της πρωτεύουσας δεν μπορεί να την αλλάξει.
Δεν μπορεί να ξανακάνει πρωτεύουσα της νεο-οθωμανικής Τουρκίας την
Κωνσταντινούπολη. Και δεν το μπορεί γιατί σκοντάφτει μια τέτοια απόφαση. Δεν
είναι στην αποκλειστική ευχέρεια της Τουρκίας. Σκοντάφτει στη Διεθνή διπλωματία
που ενδεχομένως και κατά πάσα πιθανότητα δεν θα την αναγνωρίσει. (Αρκεί μια
ματιά στα ιστορικά γεγονότα του 1923 που έγινε πρωτεύουσα η Άγκυρα). Και τότε
θα βρεθεί αυτόεγκλωβισμένος ο σημερινός Πρόεδρος της Τουρκίας. Ο ίδιος θα αναγνωρίσει
την Πόλη πρωτεύουσα και ο Διεθνής παράγοντας την Άγκυρα, που η Τουρκία θα έχει
απεμπολήσει.
Μέσα λοιπόν στην αδυναμία διόρθωσης του
σοβαρότερου λάθους του Κεμάλ, την αδυναμία δηλαδή αλλαγής της πρωτεύουσας,
ενδεχομένως να σκέφτηκε, ευφυώς, κάποια άλλη λύση.
Η αναγνώριση της Κωνσταντινούπολης ως πρωτεύουσας
της κοσμικής Τουρκίας επί Κεμάλ να εγκυμονούσε κινδύνους. Η ανακήρυξη της
σήμερα το ίδιο.
Αν όμως αναγνωριζόταν Πνευματική Πρωτεύουσα
του νεο-οθωμανισμού και γιατί όχι ολοκλήρου του Ισλάμ, θα επέφερε και
ευεργετικές μελλοντικές προοπτικές αφού η υπεράσπισή της θα αφορά πλέον
ολόκληρο το Ισλάμ...
Όμως ο Κεμάλ τελικά έκανε κάτι σωστό; Του
αναγνωρίζει σήμερα ο κ. Ερντογάν κάτι σωστό; Γιατί ο Κεμάλ άλλαξε και το όνομα
της Κωνσταντινούπολης που επί 1700 χρόνια κάτι σήμαινε και σημαίνει σε όλες τις
γλώσσες του κόσμου. Ενώ το Ιστανμπούλ σε καμία γλώσσα του κόσμου δεν σημαίνει
τίποτα. Πλην της Ελληνικής, που σημαίνει "εις την Πόλιν).
Μήπως
θα πρέπει ο κ. Ερντογάν να διορθώσει και αυτό το λάθος του Κεμάλ, ή θα το
διατηρήσει δείχνοντάς μόνο στους Έλληνες τη διαδρομή;
Όμως υπάρχουν άλλες επίγειες προσβολές του
Τούρκου Προέδρου; Και βέβαια. Μια
μάλιστα είναι κυρίαρχη. Μια προσβολή που αποδεικνύει όχι την ασέβεια του στον
Αλλάχ. Όχι την ασέβεια του στον Προφήτη Μωάμεθ. Όχι την ασέβεια του σ' αυτό
καθ' αυτό το Ιερό βιβλίο του Ισλάμ το Κοράνι. Όχι, όχι. Την ψευτοευσέβειά του σε όλα.
Αν πραγματικά ήταν ευσεβής πιστός απέναντι
στον Αλλάχ, τον Προφήτη και το Κοράνι, θα έπρεπε να μην αγνοεί τον σεβασμό τους
προς όλες τις θρησκείες, κυρίως τις μονοθεϊστικές που επιβάλλει το Κοράνι.
Εχθροί δεν είναι οι θρησκευόμενοι αλλά οι μη θρησκευόμενοι, οι άπιστοι.
Σ' αυτό το σημείο εμφαίνεται ότι ο Κεμάλ, αν
και ιδρυτής του Τουρκικού κοσμικού κράτους, αν και άθεος, σεβάστηκε το Κοράνι
αφού μετέτρεψε την Αγιά Σοφιά σε μουσείο, έστω κι' αν η αιτία δεν ήταν ο
σεβασμός του στο Κοράνι.
Σήμερα στην Αγιά Σοφιά έχουν αναδειχθεί και
υπάρχουν έστω λίγα, απ' τα πολλά, ψηφιδωτά που παραμένουν κρυμμένα κάτω απ'
τους ισλαμικούς σοβάδες. Το βλέμμα του Ιησού δεσπόζει. Η Κυρία Θεοτόκος
δεσπόζει. Οι Αρχάγγελοι δεσπόζουν. Τα Αγγελικά τάγματα (Χερουβείμ-Σεραφείμ)
δεσπόζουν. Και δεν αναφέρομαι τυχαία στις συγκεκριμένες μορφές. Αναφέρομαι
γιατί οι συγκεκριμένες μορφές (και όχι μόνο) αναφέρονται με τιμή στο Κοράνι.
Και τώρα; Αυτές οι μορφές που τιμά το Κοράνι θα καλυφθούν, όχι βέβαια με σοβά,
αλλά με κουρτίνες, κουβέρτες ή ότι άλλο σκεφθούν, προκειμένου οι πιστοί να μην
αντικρίζουν το βλέμμα τους.
Το Κοράνι δεν ενοχλείτε απ' την ύπαρξη αυτών
των Αγίων υπάρξεων και μορφών. Ενοχλούνται οι ενσυνείδητα ψευτοευσεβείς
ερμηνευτές του.
Θα έπρεπε επίσης να γνωρίζει ο κ. Ερντογάν ότι
ο Θεός, ο Ένας και Μοναδικός Θεός, θα κρίνει τους πάντες στη βάση των Γραφών
όχι των γειτόνων, ούτε των παραγειτόνων του, αλλά στην βάση των οικείων Γραφών.
Και η ψευτοευσέβεια αποτελεί το χειρότερο αμάρτημα σε όλες τις θρησκείες. Είναι
σαν αυτούς τους χλιαρούς της Κ.Δ. για τους οποίους έχει αποφανθεί ο Ιησούς...
Εάν ο κ. Ερντογάν ήταν και είναι ευσεβής, τουλάχιστον μετά την μετατροπή της Αγιάς
Σοφιάς σε τζαμί, θα έπρεπε να διατηρήσει χωρίς επικαλύμματα τις Άγιες μορφές
των ψηφιδωτών της.
Θα μπορούσε μάλιστα να επικαλεστεί την
υπέρβαση, επικαλούμενος την αναφορά τους στο Ιερό Κοράνι, και ταυτόχρονα θα
αφαιρούσε και τα διπλωματικά επιχειρήματα, έστω και χλιαρά, των Δυτικών
επικριτών του, αλλά και των υγιώς σκεπτόμενων εντός Τουρκίας.
Όμως οι επίγειες προσβολές του κ. Ερντογάν δεν
είναι μόνον ο Κεμάλ και το Κοράνι.
Αποδέκτες των προβολών του είναι κι άλλοι.
Και πρώτος απ' όλους ο Πρόεδρος της Ρωσικής
Ομοσπονδίας κ. Βλαδίμηρος Πούτιν. Στη συνέχεια η Εκκλησία της Ρωσίας και τέλος
ο Χριστιανικός λαός τους.
Αναρωτιέμαι αν ο κ. Ερντογάν, που ενδιαφέρεται
για τους συμβολισμούς και την σημειολογία, μελέτησε την ημέρα που επίσημα, με
την Προσευχή που πρόκειται να πραγματοποιηθεί στην Αγιά Σοφιά εκτρέπεται σε
τζαμί;
Και νομίζω ότι η λέξη "εκτρέπεται"
ειναι ετυμολογικά και ουσιαστικά πιο σωστή απ' τη λέξη
"μετατρέπεται". Αν το έψαχνε λίγο περισσότερο, αν πράγματι είχε Θεϊκό
φωτισμό, δεν θα το αποτολμούσε την Παρασκευή 24 Ιουλίου 2020. Πραγματικά τίποτε
δεν θα τον εμπόδιζε να πραγματοποιηθεί η Προσευχή μια εβδομάδα αργότερα,
(επίσης Παρασκευή, Ιερή τους ημέρα), στις 31 Ιουλίου 2020, προκειμένου να
αποφύγει τον ιστορικό σκόπελο, και την ιστορική προσβολή και ασέβεια προς την
Ρωσία.
Γιατί πράγματι, η συγκεκριμένη ημερομηνία αποτελεί
ιστορικό και θρησκευτικό Χριστιανικό ορόσημο της Ρωσίας.
Μια Αγία τους, μια Ισαπόστολός τους και
μάλιστα Βασίλισσα τους στην επίγεια ζωή της, εορτάζει τη συγκεκριμένη
ημερομηνία 24 Ιουλίου, γιατί στη Ρωσία το ημερολόγιο δείχνει 11 Ιουλίου (π.
ημ.)
Και δεν είναι απλά μια Αγία. Η ζωή της
αποτελεί σύμβολο του Ρωσικού Χριστιανισμού, αφού όχι μόνο ήταν Βασίλισσα, όχι
μόνο επισκέφτηκε την Κωνσταντινούπολη πριν περίπου 1000 χρόνια (957 μ.Χ.), αλλά
υπήρξε και η πρώτη γυναίκα Ρωσίδα που βαπτίστηκε Χριστιανή και μάλιστα μέσα
στην Αγιά Σοφιά, την οποία ο κ. Ερντογάν θα την μετατρέπει σε τζαμί, όταν την
ίδια ώρα σε χιλιάδες Χριστιανικούς ναούς της Ρωσίας θα τιμάται η μνήμη της.
Κανείς δε θα θυμάται, ούτε καν οι ιστορικοί
του μέλλοντος, την ημερομηνία που το υπεύθυνο Δικαστήριο της Τουρκίας έλαβε τη
συγκεκριμένη απόφαση, ούτε το διάταγμα του Προέδρου Ερντογάν.
Οι πάντες όμως θα θυμούνται την πρώτη επίσημη
προσευχή του Ισλάμ. Μνήμη της Αγίας και Ισαποστόλου Όλγας της Ρωσίας.
Και μια σύμπτωση σημειολογική. Η Βασίλισσα
Όλγα ήταν η πρώτη γυναίκα της Ρωσίας που βαπτίστηκε Χριστιανή. Ο εγγονός της
ήταν ο πρώτος άνδρας και Βασιλιάς της Ρωσίας που επίσης βαπτίστηκε Χριστιανός,
συμπαρασύροντας στον Χριστιανισμό και όλο το Έθνος των Ρως (988 μ.Χ.) Και το
όνομα αυτού Βλαδίμηρος...
Όμως η Ρωσία σήμερα δεν είναι αμιγώς
Χριστιανική χώρα. Περιλαμβάνει στο πληθυσμό της ένα μεγάλο ποσοστό ευσεβών
Μουσουλμάνων, ίσως και 30% περίπου.
Ακόμη και γι' αυτούς όμως η ψευτοευσέβεια Ερντογάν στο Ιερό Κοράνι, ν' αποτελεί
αιτία έλλειψης σεβασμού εκ μέρους τους στην απόφαση του να μετατρέψει την Αγιά
Σοφιά σε τζαμί.
Η προσβολή του Προέδρου Ερντογάν προς την
Ρωσία δεν είναι η μόνη. Έχουν προηγηθεί τουλάχιστον άλλες δύο. Η κατάρριψη του
Ρωσικού πολεμικού αεροσκάφους sukhoi su 24 M στις 24 Νοεμβρίου 2015 από
Τουρκικό πύραυλο στα σύνορα της Συρίας και ο θάνατος των δύο πιλότων του, και η
δολοφονία του Ρώσου Πρέσβη, εκεί στην Κωνσταντινούπολη, στις 19 Ιουλίου 2016,
από Τούρκο πρώην αστυνομικό.
Επιδεικνύει η Ρωσία πράγματι μακροθυμία προς
την Τουρκία. Στέκεται στα πανηγύρια των γάμων με την Τουρκία. Όμως πάντα
προηγείται ο γάμος του διαζυγίου...
Ολοκληρώθηκαν όμως οι επίγειες προσβολές (προς
Θεού όχι του Τουρκικού έθνους συλλήβδην) αλλά του Προέδρου Ερντογάν;
Όχι φυσικά. Καθοδηγητικό φάρος μιας ακόμη είναι
και πάλι η 24η Ιουλίου. Για όλους που επαγγελματικά ή ερασιτεχνικά
ενασχολούνται με την επιστήμη της Ιστορίας, γνωρίζουν ότι τη συγκεκριμένη
ημερομηνία πριν ακριβώς 97 χρόνια (24 Ιουλίου 1923) καθορίστηκαν στην Ελβετία
τα σύγχρονα σύνορα της σημερινής Τουρκίας, με την Συνθήκη της Λωζάννης.
Μια Συνθήκη στην οποία πολλές φορές έχει
αναφερθεί ο νεο-Οθωμανός ηγέτης ζητώντας επιτακτικά την αναθεώρησή της.
Προφανώς εννοούσε και εννοεί την De Jure αναθεώρησή της. Και επειδή κάτι τέτοιο
είναι εξαιρετικά δύσκολο, αφού δεν εξαρτάται από τον ίδιο, στις 24 Ιουλίου 2020
την αναθεωρεί De Facto.
Και η συγκεκριμένη "αναθεώρηση"
προσβάλει τα κράτη που την υπέγραψαν. Βρετανική Αυτοκρατορία, Γαλλία, Ιταλία,
Ρουμανία, Σερβο-Κροατικο-Σλοβενικό κράτος, Ιαπωνία και ΕΣΣΔ.
Την υπέγραψε όμως κι ένα άλλο κράτος. Ένα
κατεστραμμένο κράτος. Ένα κράτος που βίωσε τη συμφορά της Μικρασιατικής
καταστροφής. Ένα κράτος που εκεί στη Λωζάννη κλήθηκε να διαχειριστεί μια
Συνθήκη ήττας. Και τα πήγε πολύ καλά, το επιβεβαιώνει ο κ. Ερντογάν που επιθυμεί
διακαώς να την αλλάξει, γιατί εκεί βρισκόταν εκπρόσωπος του Ελληνικού Έθνους ο
Ελευθέριος Βενιζέλος.
Το κράτος που σήμερα δέχεται τη μεγαλύτερη
προσβολή, το κράτος που σήμερα ταπεινώνεται, αν κι όχι για πρώτη φορά, είναι το
Ελληνικό.
Το δυστύχημα όμως δεν είναι αυτό. Το δυστύχημα
είναι ότι την προσβολή και την ταπείνωση δεν υπάρχει ένας Βενιζέλος να την
διαχειριστεί. Μακάρι να διαψευστώ.
Κι όσον αφορά τον Τούρκο Πρόεδρο; Μωραίνει
Κύριος όν βούλεται απωλέσαι... Και ελπίζω να μην διαψευστώ...
