« Ο Τσάρος τής Ρωσίας μού προσφέρει και πάλιν το Υπουργείο Εξωτερικών… προτιμώ το σκήπτρο τού πόνου και των δακρύων, παρά άλλο. Ο Θεός μού το’ δωσε, το παίρνω. Θέλει να με δοκιμάσει… Ό,τι έχω, ζωή, περιουσία, φιλίες εις την Ευρώπη, κεφάλαια γνώσεων…τ’ αφιερώνω εις την κοινήν Πατρίδα.Ας υψώσω το μεγαλείο Της, ώστε όποιος θελήσει, δυσκόλως να το ταπεινώσει. Όταν είναι στερεωμένον εις τας ρίζας τής ΑΡΕΤΗΣ είναι ακαταμάχητον…»
Αισθάνομαι την ψυχή μου να γονατίζει με βαθύτατο σεβασμό και θαυμασμό απέναντι στο μεγαλείο τής ηθικής, τής αγωνιστικής και μαρτυρικής προσωπικότητας τού διαχρονικά επίκαιρου κυβερνήτη τής Ελλάδας, τού Ιωάννη Καποδίστρια.
Τα πιο πάνω γεγονότα και σκέψεις – παρακαταθήκη και ιστορικό χρέος για όλους μας – αποτελούσαν ένα βίωμα για τον πρώτο κυβερνήτη και μεγάλο πολιτικό τής σκλαβωμένης ακόμα Ελλάδας. Το απέδειξε με τη βιοτή του, αγωνιζόμενος νυχθημερόν για την ελευθερία της, την πρόοδό της, το μεγαλείο της, θυσιάζοντας, τέλος και τη ζωή του για να την στερεώσει στις ρίζες των διαχρονικών Αρετών Της!
Πριν από το αξίωμα αυτό – τού πόνου, των δακρύων και τού θανάτου- είχε χρηματίσει υπουργός των εξωτερικών τής Ρωσίας και από τη θέση εκείνη όχι μόνο είχε προσφέρει πολυτιμότατες υπηρεσίες προς την πατρίδα του, αλλά με τη διπλωματική του ευστροφία, είχε κυριολεκτικά σώσει τον Ελληνισμό από τον αφανισμό.
Όταν ξέσπασε η Επανάσταση του 1821, η καταπιεστική και ανελεύθερη « Ιερά Συμμαχία » συνεδρίαζε στο Λάιμπαχ τής Αυστρίας, στη σημερινή Λιουπλιάνα, την πρωτεύουσα τής Σλοβενίας. Επί επικεφαλής αυτής ήταν ο Αυστριακός πρωθυπουργός, με τη σιδερένια πυγμή, ο μισέλληνας Μέττερνιχ. Όταν πληροφορήθηκε το γεγονός τής Εθνεγερσίας είπε, σε οργίλο ύφος, στα Λατινικά, την πολύκροτη φράση « Non sunt Graeci. Fuerant Graeci.” που σημαίνει « Δεν υπάρχουν πια Έλληνες. Υπήρχαν Ελληνες». Ταυτόχρονα, με τον γνωστό μηχανορραφικό του χαρακτήρα, προσπάθησε να επιρρίψει την ευθύνη τής Επαναστάσεως στον Καποδίστρια και να στείλει αμέσως στρατεύματα στην Ελλάδα για να καταπνίξει την Επανάσταση.
Και όμως « άλλαι με βουλαί ανθρώπων άλλα δε Θεός κελεύει». Ο Καποδίστριας με την ολύμπια διπλωματική του παρρησία, πέτυχε να ανατρέψει τους στόχους τού Μέττερνιχ και να σώσει την Επανάσταση!
Χωρίς αυτόν το 1821, δεν θα ήταν έτος Εθνικής Παλιγγενεσίας αλλά θα ήταν, ίσως, το έτος τής ολοσχερούς καταστροφής μας!
Αλήθεια πώς μπορούμε να αξιολογήσουμε την απρόσμενη αυτή ιστορική εξέλιξη; Ταπεινά, ως Έλλην κληρικός, αποδίδω τη σωτηρία τού Ελληνισμού στη Θεία Πρόνοια και αγάπη τού Θεού!Ενώ βρισκόταν στην Γενεύη, αγωνιζόμενος για την επιτυχία τής Επανάστασης, πληροφορείται, στις 2 Απριλίου 1827, την απόφαση τής «Εθνοσυνέλευσης τής Τροιζήνος» με την οποία « ο Κόμης Ιωάννης Καποδίστριας εκλέγεται παρά τής συνελεύσεως ταύτης, εν ονόματι τού Ελληνικού Έθνους Κυβερνήτης τής Ελλάδος και εμπιστεύεται (αυτώ) την νομοτελεστικήν αυτής εξουσίαν…»
Ο Καποδίστριας αποδέχεται με βαθύτατη συγκίνηση το κάλεσμα τής αγωνιζόμενης Πατρίδας του.
Για μάς σήμερα είναι τελείως αδύνατο να αντιληφθούμε την τραγικότατη κατάσταση, στην οποία βρήκε ο Καποδίστριας την Ελλάδα. Παντού καπνίζοντα ερείπια… παντού ορφανά και μαυροφορεμένες μάνες… παντού πληγωμένοι και πειναλέοι αγωνιστές…Πουθενά δεν υπήρχε ούτε ένα σχολείο… ούτε ένα ορφανοτροφείο… παντού επλανάτο ο κλαυθμός και ο οδυρμός τού θανάτου και τού πολέμου.
Ιδού πως περιγράφει ο ίδιος την επάνοδό του στην Πατρίδα.
«…είδα πολλά εις την ζωή μου. Αλλά σαν το θέαμα, όταν έφτασα εδώ στην Αίγινα, δεν είδα παρόμοιο ποτέ μου. Και είθε να μην το ιδεί άλλος… Γυναίκες αναμαλλιάρες, άνδρες με λαβωματιές πολέμου, ορφανά γδυτά, κατεβασμένα από τις σπηλιές. Το συναπάντημά μου δεν ήταν φωνή χαράς αλλά θρήνος. Η γη εβρέχετο από δάκρυα… εβρέχετο η μυρτιά και η δάφνη τού στολισμένου δρόμου από τον γιαλό εις την Εκκλησία. Ανατρίχιαζα… μού έτρεμαν τα γόνατα. Η ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΜΟΥ ΕΣΧΙΖΕ ΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΜΟΥ. Μαυροφορεμένες Μάνες, Γέροντες μού ζητούσαν να αναστήσω τους αποθεμένους τους. Μανάδες μού έδειχναν εις το βυζί τα παιδιά τους και μού έλεγαν να τα ζήσω και ότι δεν τούς απέμειναν παρά εκείνα και εγώ…».
Όμως ο οτρηρός αγωνιστής δεν έχασε το θάρρος του ούτε και λιποψύχησε μπροστά στο πέλαγος των ευθυνών του. «…ουδείς επιβαλών την χείρα αυτού επ’ άροτρον και βλέπων εις τα οπίσω εύθετός εστίν» ( Λουκ. 9,62) εις την διακονίαν τής Ελλάδος. Γι’ αυτό, με πίστη στο Θεό και στον εαυτό του, « ως σοφός αρχιτέκτων» επεδόθη με ζήλο στο έργο τής αναδημιουργίας και απελευθέρωσης και τής υπόλοιπης Ελλάδας.
Η οξύνοια τού πνεύματός του εκάλυψε όλους τους τομείς. « Ειδικώς εν τη δημοσιονομική αυτού πολιτική ο Καποδίστριας αναφαίνεται Μέγας» γράφει ο καθηγητής Ανδρεάδης. Αλλά και πού δεν ανεφάνη ΜΕΓΑΣ; Μήπως στην Παιδεία την οποία θεωρούσε κρηπίδα τού νέου Ελληνισμού και με πληθωρική αγάπη ίδρυσε τα πρώτα σχολεία! Στη Γεωργική του πολιτική ή στη Στρατιωτική οργάνωση τού πολεμούντος ακόμη εναντίον των Τούρκων Ελληνισμού!
Ενώ δε εξεδαπανάτο νυχθημερόν για την ανοικοδόμηση τής βιβλικά κατεστραμμένης και λεηλατημένης Πατρίδας, δεν παρέλειπε ουδ’ επί στιγμή να παρακολουθεί τα τεκταινόμενα στην Ευρώπη, για τον καθορισμό των ορίων τής Ελλάδας. Γι’ αυτό και διαθέτει όλο του το κύρος και όλες του τις διπλωματικές ικανότητες προκειμένου να επιτύχει την διεύρυνση των συνόρων τού νέου ελληνισμού, πράγμα το οποίο και κατορθώνει στον μέγιστο δυνατό βαθμό. Τελικά επιτυγχάνει να τα επεκτείνει μέχρι τον Αμβρακικό και Παγασητικό κόλπο!
Ταυτόχρονα με συνεχή υπομνήματα προς τον Τσάρο Νικόλαο Α΄ τον παροτρύνει να κηρύξει τον πόλεμο εναντίον τής Τουρκίας πράγμα το οποίο επί τέλους και επέτυχε!
Και ενώ η μεγαλοφυής προσωπικότητα τού Καποδίστρια θριαμβεύει σε όλους τους τομείς και ενώ το μέλλον τού Ελληνισμού θεμελιώνεται, κάτω από τη σοφή καθοδήγησή του, ελπιδοφόρο, εωσφορικές δυνάμεις απεργάζονται όχι μόνον την υπόσκαψή του αλλά και τη δολοφονία του.
Οι Άγγλοι τον θεωρούσαν Ρώσο και οι αντίζηλοί του στην Πετρούπολη Αγγλομανή. Γι’ αυτό, ο δεξιός οιακοστρόφος τής νοητής ολκάδος τής δύσμοιρης Πατρίδας «έπρεπε να φύγει».
Ο μεθοδευμένος πόλεμος τής συκοφαντίας και τής διαβολής κυκλοφορούσε νυχθημερόν, με αυξητική κλίμακα, εναντίον τού αγνότατου αυτού Ελλαδολάτρη και Πατριδολάτρη.Δύσκολα, αγαπητοί μου, ο Έλληνας αναγνωρίζει την υπεροχή τού άλλου. Διότι αυτή προϋποθέτει ήθος και εσωτερική πνευματική καλλιέργεια! Δυστυχώς ο ραγιαδισμός τεσσάρων αιώνων δημιούργησε στις ψυχές των Ελλήνων ένα θανατηφόρο ιό, που δεν μπορεί εύκολα να αποβληθεί. Και αυτός ο ιός έχει δύο όψεις. Την ευτέλεια ενώπιον τού ισχυρού και το μίσος εναντίον κάθε εξουσίας. Ο Καποδίστριας υπήρξε το πρώτο μεγάλο θύμα αυτού του θανατηφόρου ιού.
Έτσι όλες οι ποικιλώνυμες δυνάμεις τού κακού έσμιξαν και επιδόθηκαν σ’ έναν αδυσώπητο πόλεμο εναντίον τού κύρους, τής τιμής και τής αξιοπρέπειας τής μεγαλόπνοης προσωπικότητας τού Ιωάννη Καποδίστρια.
Όλον αυτό τον πόλεμο τού μίσους και της διαβολής τον βίωνε καθημερινά η ευαίσθητη ψυχή του. Και πονούσε αφάνταστα. Όμως ανέβαινε το Γολγοθά του με αξιοπρέπεια, με ιώβειο υπομονή, με εγκαρτέρηση και με πνεύμα χριστιανικής συγχωρητικότητας. Και τούτο γιατί έπρεπε να παραμείνει στις επάλξεις του χρέους και της τιμής χάριν τής Ελλάδας!
Γι’ αυτό, γεμάτος με εθνικό πόνο, έλεγε στον μελλοντικό δολοφόνο του, τον Γεώργιο Μαυρομιχάλη.
« Υιέ τού Μαυρομιχάλη, εγώ σε αγαπώ, όθεν και σού ανοίγω την καρδιά μου… ως ψάρι εις το δίκτυο σπαράζει εις πολλούς κινδύνους ακόμη η ελληνική ελευθερία… Όμως εγώ δεν απελπίζομαι… ΠΡΟΤΙΜΩ ΑΥΤΟ ΤΟ ΣΚΗΠΤΡΟ ΤΟΥ ΠΟΝΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΔΑΚΡΥΩΝ ΠΑΡΑ ΑΛΛΟ. Ο ΘΕΟΣ ΜΟΥ ΤΟ’ ΔΩΣΕ. ΤΟ ΠΑΙΡΝΩ. ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΜΕ ΔΟΚΙΜΑΣΕΙ… Ό,τι έχω, ζωή, περιουσία, φιλίες εις την Ευρώπη, κεφάλαια γνώσεων… τ’ αφιερώνω όλα εις την κοινήν Πατρίδα. Ας υψώσω το μεγαλείο της, ώστε όποιος θελήσει, δυσκόλως να το ταπεινώσει, διότι στερεωμένον εις τας ρίζας της ΑΡΕΤΗΣ ΕΙΝΑΙ ΑΚΑΤΑΜΑΧΗΤΟ…».
Αυτός, αγαπητοί μου, ήταν ο Ιωάννης Καποδίστριας! Άνθρωπος τής πίστεως προς τον Θεό, τής χριστιανικής Αρετής και των ευγενικών οραματισμών για μια Ελλάδα «στερεωμένη πάνω εις τας ρίζας τής Αρετής».
Και το εκπληκτικό είναι τούτο. Ο Ιωάννης Καποδίστριας ανέβαινε συνειδητά τον Γολγοθά τών παθών του καθ’ ήν στιγμή δεχόταν έντονες τις πιέσεις και τις παρακλήσεις τού νέου δυναμικού Τσάρου τής Ρωσίας Νικολάου τού Α΄ να αναλάβει και πάλιν το Υπουργείο των Εξωτερικών.
Έγραφε στον φίλο του βαρώνο Fon Gagern:
« Ο Τσάρος ( Νικόλαος Α) μού προσφέρει πάλιν το Υπουργείο (Εξωτερικών). Αλλά απάντησα ότι επειδή εις τα Συμβούλια αυτού θα ΕΙΜΑΙ ΜΟΝΟΝ ΕΛΛΗΝ, προτιμότερον είναι να μένω ΕΛΛΗΝ ΕΝ ΕΛΛΑΔΙ. Ευρίσκομαι εις λίαν δυσάρεστον θέσιν. Εις μεν το Λονδίνο με υποθέτουν Ρώσον, εις δε την Πετρούπολιν Αγγλομανή…».
Αλήθεια, πώς να σχολιάσουμε την ελληνοπρεπή αυτή απάντηση; Όταν ενώπιόν σου ανοίγονται οι δρόμοι τής δόξας, τού μεγαλείου, τού πλούτου, των τιμών κ.λ.π. και συ προτιμάς τον Γολγοθά τού πόνου και των δακρύων, απλά και μόνο επειδή επιθυμείς να παραμείνεις ΕΛΛΗΝ ΕΝ ΕΛΛΑΔΙ, όταν αποποιείσαι τα ύπατα αξιώματα τού κόσμου και συ παραμένεις ως «ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΣ» εν μέσω επίβουλων αδελφών, προτιμώντας την αποστολή τού μαρτυρίου, επειδή αυτήν πιστεύεις ότι σού την ανέθεσε ο Θεός, τότε το μόνο σχόλιο που δικαιούμαστε να εκφράσουμε είναι να παραπέμψουμε στα διαχρονικά λόγια τού Κυρίου:
« Εγώ ειμι ο Ποιμήν ο καλός. Ο Ποιμήν ο καλός την ψυχήν αυτού τίθησιν υπέρ των προβάτων…ο δε μισθωτός φεύγει, ότι μισθωτός εστι και ου μέλει αυτώ περί των προβάτων… Εγώ ειμι ο Ποιμήν ο καλός… και την ψυχή μου τίθημι υπέρ των προβάτων…». (Ιω. 10, 11-16).
Και όντως. Ο μάρτυρας τής Ελλάδας και τού Χριστού Ιωάννης Καποδίστριας έθηκε την ψυχήν αυτού υπέρ τού Ελληνισμού, στις 27 Σεπτεμβρίου 1831, στις έξι η ώρα το πρωί, ημέρα Κυριακή, την ώρα που μετέβαινε στην Εκκλησία τού Αγίου Σπυρίδωνος, στο Ναύπλιο, για να συμμετάσχει, όπως έπραττε κάθε Κυριακή, στο μεγάλο μυστήριο τής Θείας Ευχαριστίας.
Οι σφαίρες των δολοφόνων του, τού αφαίρεσαν βέβαια τη ζωή, αλλά η Ιστορία και η συνείδηση τού Έθνους τον κατέταξαν ανάμεσα στους Μεγάλους τού Ελληνισμού.Ακόμα και αυτός ο φοβερός μισέλλην, που μισούσε θανάσιμα τον Ιωάννη Καποδίστρια, ο Μέττερνιχ είπεν επιγραμματικά:
« Ο μόνος αντίπαλος που δύσκολα ηττάται είναι ο απόλυτα έντιμος άνθρωπος. Και τέτοιος ήταν ο Ιωάννης Καποδίστριας».
Και όντως. Ο πρώτος Κυβερνήτης τής Ελλάδας, ο Ελληνοκύπριος Ιωάννης Καποδίστριας υπήρξε ένα αληθινό πρότυπο αγωνιστικότητας, αυταπαρνήσεως και ηρωισμού!
Υπήρξε ένα αληθινό πρότυπο φιλοπονίας, ταπεινοφροσύνης και αυτοθυσίας!
Υπήρξε ένα αληθινό πρότυπο τού Ελληνικού Μέτρου, τού Εύ Αγωνίζεσθαι και τής Χριστιανικής Αρετής!
Δικαιούται να κατέχει στις καρδιές μας και τον επίζηλο τίτλο τού ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ΕΠΙΚΑΙΡΟΥ ΚΥΒΕΡΝΗΤΗ.
Ο ΚΥΠΡΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ Β΄
