Όταν άφίχθηκε στό Ναύπλιο στις 6 Ιανουαρίου 1828, καί ανέλαβε τό βαρύτατο εργο νά θεμελιώσει κράτος, βρήκε την Έλλάδα ρημαγμένη, καταχρεωμένη, υποθηκευμένη, μή μπορώντας νά καταβάλει ούτε μικρό μέρος του τοκοχρεολυσίου των δανείων. Γιά τήν κατάσταση πού βρήκε χαρακτηριστικά είναι τά λόγια του κατά τή συνομιλία του μέ τόν αυριανό του δολοφόνο Γεώργιο Μαυρομιχάλη όταν τόν επισκέφθηκε «εύμορφοστολισμένος, βουτιμένος στό μάλαμα».
Μεταξύ των άλλων του είπε ό Κυβερνήτης:
«…Μέ προσκαλέσατε νά θεμελιώσω κυβέρνηση καί κυβέρνησις καθώς πρέπει, ζεϊ, ευτυχεί τούς ζωντανούς, ανασταίνει τούς άποθαμένους, διότι διορθώνει τήν ζημίαν του θανάτου κοίτης αδικίας. Δέ ζεί ό άνθρωπος, ζεί τό έργον του, καρποφορεί αν ό διοικητής είναι δίκαιος, άν τό κράτος έχει συνείδησιν, ευσπλαχνίαν, μέτρα σοφίας…
Ώς ψάρι εις τό δίκτυ σπαράζει εις πολλούς κινδύνους ακόμη ή Ελληνική ελευθερία. Μου έδώσατε τους χάλινούς τον κράτους. Τίνος κράτους; Μετρούμε εις τά δάκτυλα την έπικράτειάν μας, τ’Ανάπλι, τήν Αίγιναν, Πόρον, Ύδραν, Κόρινθο, Μέγαρα, Σαλαμίνα. Ό Ίμβραήμης κρατεί τά κάστρα καί τό μεσόγειον της Πελοποννήσου, ό Κιουταγάς [Κιουταχής] τήν Ρούμελη, πολλά νησιά βασανίζονται από αύτεξούσιον στρατιώτην καί από την πειρατείαν, τά δύο μεγάλα καράβια σας είναι αραμμένα ξαρμάτωτα εις τον Πόρο, ή Άθήνα έφαγε πέρυσι τούς άνδρειωτέρονς των Έλλήνων. Πού τό θησαυροφυλάκιον του Έθνους;
Ακούω, έπουλήσατε καί τίρ δεκατιάν του φετεινού έτους, πριν ακόμα σπαρθεί τό γέννημα. Ό τόπος είναι χέρσος, σπάνιοι οι κάτοικοι, σκόρπιοι εις τά βουνά καί εις τά σπήλαια. Τό Δημόσιον είναι πλακωμένον άπό δύο εκατομμύρια λίρες στερλίνες χρέος, άλλα τόσα ζητείτε οι στρατιωτικοί, ή γη είναι υποθηκευμένη εις τούς Αγγλους δανειστάς, ανάγκη νά την ελευθερώσωμεν μέ τήν ιδίαν άπόφασιν, ώς θά τήν έλευθερώσωμεν και άπό τά άρματα του Κιουτάγα και του Αιγυπτίου. Δεν λυπούμαι. Δέν απελπίζομαι. Προτιμώ αυτό το σκήπτρο του πόνου καί των δακρύων παρά άλλο. Ό Θεός μου το έδωσε το παίρνω, θέλει νά μέ δοκιμάσει. Είμαι από τήν φυλήν σας. Εις ένα μνήμα μαζί μέ σάς θά θαφτώ.
Ό,τι έχω, ζωήν, περιουσίαν, φιλίες εις την Εύρώπην, κεφάλαια γνώσεων, αποκτημένα από τόσα θεάματα και ακροάματα συμβάντων του κόσμου της ημέρας μου τά αφιερώνω εις τήν κοινήν πατρίδα, ας ύψώσωμεν τό μεγαλείον της, ώστε όποιος θελήσει, δυσκόλως νά τό ταπεινώσει, στερεωμένο εις ρίζες αρετής και άκαταμάχητον. Έκάματε έργα πολεμικά αθάνατα. Βασιλείς και έθνη σάς επαίνεσαν, αλλά πίστευσέ μου διά πολυετίαν ακόμη η ζώνη του Προδρόμου πρέπει νά είναι ό στολισμός μας, όχι χρυσοΰφαντος χλαμύδα. Ώς οι παλαιοί ήρωες ή βασιλείς της Ελλάδος πρέπει να φυτεύομεν δένδρα, νά άνοίγωμεν δρόμους, νά παλεύωμενμέ τά θηρία του δάσους, νά δέσωμεν τήν κοινώνίαν μας μέ νόμους συμφώνους με το έθνος μας. Ούτε οπίσω, ούτε εμπρός τού καιρού μας. Μέτρο και άστρο εις δεινά ελληνικά, θεραπεία ελληνική….
Αν δεν μας άποστραφή ό Μεγαλοδύναμος καί αξιωθούμε τήν ευλογίαν του, τά ακροθαλάσσια μας θά στολισθούν από εύμορφες πολιτείες, η σημαία η ελληνική θά δοξάζεται εις τά πελάγη, ήμερα δένδρα θα ανθίζουν εις τά άγρια βουνά καί οι ερημιές θά πληθύνουν από κατοίκους. Καί όχι εις τές όψιμες ήμερες τών απογόνων όσα σού προλέγω αλλά σύ θα τα ιδείς πού σαι νέος, θά ζήσεις καί θά γεράσεις.
Ένα μόνον φοβούμαι πολύ καί μέ δέρνει υποψία: τρέμω τήν άπειρίαν σας. Αν ή νέα κυβέρνησις τύχη νά συγκρουσθή μέ συμφέροντα ξένων δυνάμεων, επειδή κάθε τόπος έχει χωριστά τό μυστήριον της ζωής τον, τόν νόμον της ευτυχίας του- αν πλανεθή ό ελληνισμός σας καί σηκωθή σκοτάδι μεταξύ μας, ώστε σεις νά μή διαβάζετε εις τήν καρδιάν μου, θολωθούν καί μέ οι οφθαλμοί, ποιος ξέρει …πού θά πάμε, τί θά γενούμε; Έτινάξατε τό καβούκι τών αλλοφύλων, άλλ’ οί πλεκτάνες της διπλωματίας έχουν κλωστές πλανήτριες, κλωστές θανάτου, άφαντες, καί σεις δέν τις εννοείτε.
Κατεβαίνω πολεμιστής εις τό στάδιον, θά πολεμήσω ως κυβέρνησις, και δεν λαθεύομαι τόν έρωτα τών προνομίων πού είναι φυτευμένος είς ψυχές πολλών, τά όνειροπολήματα τών λογιότατων, ξένων πρακτικής ζωής, τό φιλύποπτο, κυριαρχικό καί άνήμερον αλλοεθνών ανδρών. Ή νίκη θά είναι δική μας άν βασιλεύει εις τήν καρδίαν θεός ζηλότυπος μόνον αίσθημα ελληνικόν. Ό φίλήκοος τών ξένων είναι προδότης.»
Όταν αποχωρίσθηκαν ό Μαυρομιχάλης μετέφερε τή συνομιλία του σέ τρίτον προσθέτοντας: «Σήμερα ό Κυβερνήτης μέ έκανε νά έντραπώ».
Μέ αυτές τίς αρχές κυβέρνησε ό Καποδίστριας, την επαναστατημένη Ελλάδα.
[Αναδημοσίευση από olympia.gr]
