ΙΝΑ ΩΣΙ ΕΝ. Το πνεύμα της ενότητος στην Ορθόδοξη εκκλησία

Ο π.Πορφύριος ήθελε το «ίνα ώσιν εν» με το πνεύμα του Θεού, που είναι αγνό και ανιδιοτελές, όχι με το μπερδεμένο πνεύμα του κόσμου –και βέβαια αφού έχουμε πρώτα καθαρισθεί από τα βασικά πάθη. Κάποτε για παράδειγμα του είπαν: «Γέροντα δυο μοναχοί ζουν στο τάδε μέρος πολύ καλά, αρμονικά». Χαμογέλασε λέγοντας: «Ταίριαξαν τα πάθη τους». Στην ιστορία του μοναχισμού όποτε υπήρχε ένα άτομο με ιδιαιτερότητες και δεν προσαρμοζόταν στο πρόγραμμα της μονής ή το απομόνωναν ή το έδιωχναν σαν ξένο σώμα. Αντιθέτως ο π.Πορφύριος επιδίωκε να έχει τέτοια άτομα στο περιβάλλον του, διότι προσωπικά ο ίδιος είχε μεγάλο όφελος αλλά και η συνοδεία του. Τα άτομα με τις αντιθέσεις τους καλλιεργούν σε μεγάλο βαθμό την αγία ταπείνωση. Τα αντίθετα πράγματα είναι το μεγάλο μυστικό για να αποκτήσουμε την αγία ταπείνωση.

Το πνεύμα του π.Πορφυρίου ήταν ακριβώς το αντίθετο από αυτό της εποχής μας το οργανωσιακό και της παγκοσμιοποίησης. Η εποχή μας συνθλίβει την ελευθερία και την προσωπικότητα του ατόμου, που είναι η βασική αρχή της δημιουργίας των όντων, δηλαδή του αγγελικού κόσμου και του ανθρώπου.

Όταν ο Γέροντας έβλεπε ότι πάμε να ενωθούμε μέσα από τα πάθη μας, το αντιλαμβανόταν με το βυθοσκόπιό του και αμέσως ξεκινούσε τη δουλειά, με έναν πρωτάκουστο τρόπο για μας, αλλά πολύ γνωστό τρόπο για τον Θεό και τους αγίους Του, που ήταν πραγματικοί ιατροί των ψυχών. Προκαλούσε ο ίδιος τη σύγχυση, ώστε να διαλύσει αμέσως τη φιλία που δεν ήταν κατά Θεόν αλλά κατά κόσμον. «Η φιλία του κόσμου έχθρα του Θεού εστί» (Ιακ.δ’4).

Στον πύργο της Βαβέλ συνέβη το ίδιο. Οι άνθρωποι είχαν ενωθεί όχι για να αγαπήσουν τον Θεό, αλλά για να αποφύγουν με τη δική τους δύναμη τη δύναμη του Θεού. Σε αυτό  το σημείο του οδήγησε η σύγχυση. Διαίρεσε τους ανθρώπους, γι’ αυτό και ο τόπος εκεί ονομάστηκε Βαβέλ, δηλαδή τόπος σύγχυσης. Μήπως σήμερα δεν ζούμε τη σύγχυση της Βαβέλ, ενώ υπάρχει ο άμεσος κίνδυνος να εμφανιστεί ο διάβολος σαν ειρηνοποιός (παγκοσμιοποίηση, αντίχριστός); Και στον Παράδεισο ο διάβολος ένωσε τον Αδάμ με την Εύα με πονηρία. Αντιθέτως ο Θεός τους ένωσε με την αγαθότητά Του και την ελευθερία Του. Στην Κλίμακα του Αγίου Ιωάννη αναφέρεται σε κάποιο κεφάλαιο ότι ένας πολύ διακριτικός γέροντας έβαζε «φιτιλιές» μεταξύ δύο αδελφών για να συγκρούονται, να τσακώνονται, να βγαίνουν τα πάθη, να τα γνωρίζουν, να ταπεινώνονται και μετά να αγωνίζονται για το πρόβλημά τους φιλότιμα. Έτσι έπειτα από πολλή δουλειά, κόπο και χρόνο σιγά-σιγά θα αγαπιούνταν και θα έχτιζαν την ψυχή τους πάνω στο βράχο που είναι ο Χριστός, κι όχι πάνω στην άμμο που είναι ο διάβολος.

Το «διαίρει και βασίλευε» είναι μια τακτική που έχει περάσει στον κόσμο αρνητικά, αλλά δεν γνωρίζει κανείς ότι μπορεί να λειτουργήσει και με τρόπο θετικό, για να βασιλεύει πραγματικά ο Θεός και οι άγιοί Του. Για παράδειγμα η Ελλάδα είναι ένας τόπος που φθονείται πολύ, εξαιτίας των μεγάλων χαρισμάτων που έχει ο λαός της, του δυνατού μας μυαλού και της αγαπητικής μας καρδιάς, ως μεσογειακός λαός που είμαστε. Η ιστορία απέδειξε ότι η Ελλάδα δεν έπρεπε να υπάρχει σαν Έθνος. Από αρχαιοτάτων χρόνων έζησε μέσα στους πολέμους, εξαιτίας πάλι της γεωγραφικής της θέσης, της ομορφιάς της, των γραμμάτων, των τεχνών και των επιστημών. Όλα αυτά προκάλεσαν μέσα στην ιστορία το φθόνο των γύρω λαών κι ενώ πάντοτε ήθελαν να την κατασπαράξουν, αυτή συνέχισε να ζει και να πορεύεται μέσα σους αιώνες, ως «αστήρ εμφαίνων τον ήλιον».

 Ο ίδιος ο Χριστός είπε για τους Έλληνες.  «Ελήλυθεν η ώρα ίνα δοξασθή ο Υιός του ανθρώπου». (Ιωαν ιβ’23). Για ποιο λόγο; Αυτός ο λαός έχει τα χαρακτηριστικά και τις προϋποθέσεις να μοιάσει του Χριστού. Την ευφυΐα, τη δυναμική, το όραμα, την εφευρετικότητα, το ανικανοποίητο ως πόθο για το ανώτερο, και φυσικά το φιλότιμο, λέξη που δεν συναντάς σε άλλη γλώσσα. Αυτός ο λαός πριν γνωρίσει το Χριστό είχε φτάσει πολύ κοντά Του. Όταν τον αντάμωσε εκπληρώθηκαν οι πόθοι και οι προσδοκίες του. Ήταν το σύγχρονο και διαχρονικό μοντέλο του Έλληνα όλων των εποχών.

Ο διάβολος όλα αυτά τα χρόνια, όσο κι αν προσπαθούσε να αφανίσει τον λαό αυτόν με εξωτερικούς κινδύνους, δεν το πέτυχε. Όποτε εμφανίστηκαν προδότες και κυριαρχούσε η διχόνοια ανάμεσα στους Έλληνες, ο λαός μας τραυματιζόταν και κινδύνευε με αφανισμό. Αλλά ο Θεός ποτέ δεν μας εγκατέλειψε. Πότε όμως ο Θεός «χρησιμοποίησε» στη σύγχρονη ιστορία το διχασμό για να μην κινδυνέψει η βασιλεία Του μέσα στην Ελλάδα; Όταν η Ελλάδα ελευθερώθηκε από του Τούρκους, υπήρξαν, -κι έκτοτε πάντοτε υπάρχουν- κάποιοι που ήθελαν να εμποτίσουν τον λαό με ένα πνεύμα εντελώς ξένο από εμάς: το πνεύμα της Δύσης, το οποίο μοιάζει με τη Λερναία Ύδρα που έχει πολλά κεφάλια –της κόβεις το ένα και βγαίνουν κι άλλα. Κύριο χαρακτηριστικό του δυτικού πνεύματος είναι ότι έχει ως κέντρο τον άνθρωπο και λατρεύει την κτίση και όχι τον Κτίσαντα.

Ο Έλληνας δεν πρέπει να αποκτήσει αυτό πνεύμα και για να μας προφυλάξει ο Θεός σπέρνει τη θεϊκή «διχόνοιά» Του. Ο Θεός είναι ζηλότυπος και θέλει να λατρεύεται μονάχα Αυτός. Θα μου πείτε, που οδεύει ο κόσμος της Δύσης; Το πρόβλημα ξεκίνησε από την εποχή του Χρυσοστόμου, ο οποίος πρώτος το αντιλήφθηκε και το ομολόγησε κάνοντας λόγο για την «επηρμένη οφρύ της Δύσης». Διέβλεπε από τότε πως θα αποκοπεί η Δύση από την Ανατολή.

Πέρασαν αρκετά χρόνια από τότε. Το χάσμα συνεχώς υπέβοσκε. Εκδηλώθηκε με το σχίσμα φανερά, για λόγους καθαρά πολιτικούς και όχι εκκλησιαστικούς. Ο πολιτισμός της Δύσης έβαλε στόχο να ενώσει τους ανθρώπους όχι όμως εν Χριστώ, αλλά φορτωμένους με τα πάθη τους. Το αναγεννησιακό πνεύμα πέρασε και στην Ελλάδα μέσω των οργανώσεων και οι άνθρωποι ενώθηκαν φαινομενικά, καταπιεσμένοι όμως από τα πάθη τους. Καλλιεργούσαν μόνο το φλοιό τους, είχαν μια ηθική που κατάντησε να γίνει σκοπός και αγνοήθηκε η ενότητα με τον Θεό. Η Δυτική Εκκλησίας υποτάχθηκε στον άνθρωπο και όχι στον Θεό, ενώ η Ανατολή παρέμεινε όρθια γιατί είχε στο κέντρο της τον Θεό. Το φανερό ατόπημα της Δύσης ήταν ότι πρόβαλλε και δεχόταν τον αρχηγό της Εκκλησίας ως αλάνθαστο. Αυτός ήταν και ο σύγχρονος πεσών Εωσφόρος. Από τότε άνοιξε ο δρόμος του Αντιχρίστου.

Μετά τη σύγκρουση του Βαρλαάμ με τον Γρηγόριο Παλαμά ήρθε η Αναγέννηση, που καθιέρωσε το σύγχρονο μοντέλο του δυτικού ανθρώπου: μια ηθική χριστιανική που μοιάζει με το χρυσό πανωφόρι πάνω σε βρόμικο σώμα, καλύπτοντας της δυσωδία του με αρώματα. Ο δρόμος άνοιξε για να γκρεμίσει και να αποκόψει περισσότερο τον άνθρωπο από τον Θεό. Ο άνθρωπος ήταν πλέον εύκολη λεία για τον πολέμιό του, τον διάβολο. Αυτή η ηθική ήταν πολύ μικρή για να τον κρατήσει κοντά στον Θεό.

 Ακολούθως ήρθε ο Διαφωτισμός. Φανερά και απροκάλυπτα ο άνθρωπος σκότωσε τον Θεό μέσα του και ήθελε να περάσει στη συνείδηση όλων ότι ο Θεός δεν υπάρχει. «Είπεν άφρων εν καρδία αυτού, ουκ εστί Θεός» (Ψλ.ιγ’ 1). Από τότε ο άνθρωπος έχασε πραγματικά το μυαλό του. Όχι μόνο δεν λάτρευε τον Θεό όπως έπρεπε, αλλά αρνήθηκε και την ύπαρξή Του.

Στη συνέχεια ο καπιταλισμός και ο κομμουνισμός μοίρασαν και δίχασαν τον κόσμο για να υπηρετήσει τον εγωιστή άνθρωπο, δηλαδή τα πάθη του, τον διάβολο. Ο καπιταλισμός αγκάλιασε τη Δύση, ο δε κομμουνισμός την Ανατολή. Η Δύση είναι αυτή που κολακεύει τα πάθη του ανθρώπου και η Ανατολή είναι  αυτή που, θέλοντας να προστατεύσει τον άνθρωπο από τα πάθη, τον ισοπέδωσε.

Νομίζουμε πως αυτά δεν ισχύουν για μας τους χριστιανούς; Αυτά τα δύο πνεύματα πολεμούν το σύγχρονο χριστιανό. Δηλαδή, το πνεύμα της κολακείας και της υποκρισίας, που προέρχεται από τη Δύση, και το πνεύμα του εκμηδενισμού και της ισοπέδωσης του εγώ, που προέρχεται από την Ανατολή. Και στις δύο περιπτώσει ο άνθρωπος στερείται την ελευθερία. Ο διάβολος πάντα πιάνει τα άκρα. Οι άγιοι, αντιθέτως, διαλέγουν πάντα τη μεσαία οδό, τη βασιλική. Αυτός ο δρόμος είναι πολύ δύσκολος διότι πρέπει διαρκώς να βρίσκεσαι σε εγρήγορση, προσπαθώντας να κρατάς τις ισορροπίες μεταξύ άκρατης ελευθερίας και απόλυτης προστασίας.

Η μεσαία οδός διχάζει ακριβώς αυτά τα δύο πνεύματα και μοιάζει με ένα τεντωμένο σκοινί. Όμως μόνο με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος επιτυγχάνεται η ισορροπία, πάνω σε αυτό. «Ορθοδοξείν εστί το αεί σχοινοβατείν». Ορθόδοξος δηλαδή είναι ο ακροβάτης. Έτσι η Δύση έχει την απόλυτη ελευθερία και η Ανατολή την αυστηρή πειθαρχία που είναι υπακοή στον διάβολο.

Η χάρη του Θεού λειτουργεί σαν το λέιζερ, το οποίο χρησιμοποιείται στις σύγχρονες εγχειρήσεις υψηλής ακρίβειας.

Έτσι και ο Θεός μόνο με τον δικό του λέιζερ μπορεί να παρέμβει στην ανθρώπινη ψυχή και να κάνει δύσκολες επεμβάσεις, να κόψει στη μέση τη συνύπαρξη των δύο πνευμάτων, της ελευθερίας και της πειθαρχίας.

Ο π.Πορφύριος είπε σε ένα πνευματικό του τέκνο λίγο προτού πεθάνει: «Φεύγω, γιατί δεν με ακούει κανείς. Φεύγω γιατί κανείς δεν ακούει κανέναν. Φεύγω γιατί με σαμποτάρουν όλοι. Ο καθένας σήκωσε δική του παντιέρα. Θα σωθούμε μόνο αν μπούμε στην άκτιστη Εκκλησία του Χριστού κι ενωθούμε στο όνομα της Αγίας Τριάδος. Με παίρνουν τηλέφωνο «προτεστάντες» και μασόνοι και θέλουν να μου πάρουν συνεντεύξεις με κασετόφωνα (εννοούσε οργανωσιακούς κι ορθοδόξους κατά τ’ άλλα ανθρώπους). Φεύγω γιατί με εκμεταλλεύονται (ανέφερε συγκεκριμένα ονόματα).

Απόσπασμα από το βιβλίο του αρχιμ. Αρσενίου Κωτσόπουλου

ΑΠΟ ΤΟ ΧΑΟΣ ΣΤΟ ΦΩΣ. Στα ίχνη ενός σπουδαίου ανθρώπου του Θεού