Γνωρίζω ότι η κάθοδός μου εις την Eλλάδα σημαίνει άνοδον εις τον Γολγοθά.
Όμως μετά χαράς αποδέχομαι τον ουρανόθεν επικαταβαίνοντα μοι Σταυρόν.
ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ 1776-1831
του Κωστούλα Βασίλειου
O Ιωάννης Καποδίστριας πληροφορείται το κάλεσμα του ελληνικού λαού προς αυτόν, μετά την Γ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας. Ο βασανισμένος ελληνικός λαός καλεί έναν άνθρωπο, και ίσως είναι η μοναδική φορά που ένας λαός καλεί κάποιον και εκείνος δεν έρχεται αυτόκλητος, για να αναστήσει την Ελλάδα μέσα από τις στάχτες τετρακοσίων χρόνων Τουρκοκρατίας. Ο Ιωάννης Καποδίστριας εκλαμβάνει το Θείο κάλεσμα ως μια αποστολή έως εσχάτων για να θεμελιωθεί εκείνο που επί 400 χρόνια προσπαθούσαν να εξαλείψουν ντόπιοι και ξένοι εχθροί. Τη Ρωμιοσύνη. Η απάντηση του Κυβερνήτη μας δείχνει ότι επιλέγει από εκείνη την ημέρα ενσυνείδητα το δρόμο της θυσίας. Γιατί όταν ο Καποδίστριας μιλούσε για σταυρό, ως άνθρωπος με βαθιά πίστη και ευαγγελικές γνώσεις, είχε πλήρη επίγνωση ότι Σταυρός σημαίνει σταύρωση, σημαίνει θυσία.
Με αυτή τη θέληση και το όραμα να αναστηθεί αυτό το πολύπαθο Έθνος, ο Ιωάννης Καποδίστριας αναλαμβάνει το δυσκολότερο εγχείρημα της εποχής του και ίσως και πολλών μετέπειτα γενεών. Να θεμελιωθεί το πρώτο ανεξάρτητο ελληνικό κράτος μετά την πτώση της Βασιλεύσουσας και το όραμά του δεν σταματά μόνο στη δημιουργία μιας Ελλάδας μέχρι την Πελοπόννησο ή λίγο παραπάνω εδαφικά. Δεν αναπαύεται σε αυτό γιατί γνωρίζει ότι η αποστολή του έχει βαθύτερο σκοπό από την απλή αναδιοργάνωση ενός σχεδόν ανύπαρκτου κράτους. Ο Ιωάννης Καποδίστριας οραματίζεται την ανάσταση της Ρωμιοσύνης. Χαρακτηριστικό είναι ότι στα απομνημονεύματα του στενού συνεργάτου του Κυβερνήτη κ.Σπηλιάδη, αναφέρεται ότι ο Καποδίστριας ήθελε το νέο κράτος να ονομάζεται Νεορωμαϊκή Αυτοκρατορία και να έχει τα σύνορά του όπως προ της Αλώσεως. Της Ρωμιοσύνης που θα φανερώνει την ταύτιση Ελληνισμού και Ορθοδοξίας. Και όταν ο άγγλος υπουργός πολέμου Ουίλμορ Όρτον ερωτά τον Κυβερνήτη τι εννοεί ως Ελλάδα, γιατί με 400 χρόνια σκλαβιάς είχαν χαθεί οι έννοιες των συνόρων του Έθνους, ο Κυβερνήτης χαρακτηριστικότατα με επιστολή ζητά μια Ελλάδα που θα έχει ως σύνορα εκείνα που είχε προ της Αλώσεως. Από εκείνη τη στιγμή ο Καποδίστριας μπαίνει ως ακίδα στο μάτι των Ευρωπαίων που οραματίζονται όχι μια Ελλάδα ελεύθερη αλλά υποχείριο των μεγάλων δυνάμεων με κύριο εκφραστή του πόλου του κακού τότε στην Ευρώπη τον Μέττερνιχ. Ο Κυβερνήτης όμως ήδη δια του τεραστίου έργου του και της προσωπικότητας του αποτελεί το αντίπαλον δέος του κακού στην Ευρώπη. Είναι ο πόλος του καλού για όλη την Ευρώπη.
Γι αυτό αναλαμβάνει να διακονήσει αυτό το μικρό Έθνος, γιατί το παράδειγμα της αναστημένης Ελλάδας, γνώριζε ότι ο Θεός το χρησιμοποιεί ως οδηγό για όλη την ανθρωπότητα. Ο ερημίτης αυτός πολιτικός άνδρας δέχεται την αποστολή ως «οφειλήν εις ιεράν υπόθεσιν». Τι μεγαλύτερη ομολογία ότι η ανάσταση της Ρωμιοσύνης είναι ιερά υπόθεσις, δηλαδή σχέδιο του Θεού με πιο απλά λόγια.
Και πάνω σε αυτή τη βαθύτατη πίστη και πεποίθηση ξεκινά το ακατόρθωτο αλλά εφικτό για τον Θεό.
Να θεμελιωθεί το Έθνος σε δύο βάσεις Ορθοδοξία και Ελληνισμό. Ως άλλος απόστολος ο Κυβερνήτης απευθύνεται στον Ελληνικό λαό ξεκινώντας με μια φράση που περικλείει τη βάση του εγχειρήματός του. «Ει Θεος μεθ ημών, τις καθ ημών». Απευθύνεται σε λαό και ιεραρχία δίνοντας το στίγμα πάνω σε τι έπρεπε να θεμελιωθεί όλο αυτό το οικοδόμημα του Έθνους. Στον Χριστό. Μας το λέει και οι επιστολές του είναι αδιάσειστα ντοκουμέντα.
«Λαλήσατε εις τας καρδίας του λαού τον νόμον του Θεού, ορθοτομούντες τον λόγον της αληθείας κηρύξατε την ειρήνην, ευαγγελίσασθε την ομόνοιαν, διδάξατε την φιλαδελφίαν, την πρός αλλήλους αγάπην, ίνα ώσιν οι πάντες εν εν Xριστώ- στηρίξατε τας καρδίας των πιστών εις τα θεία δόγματα, εμπνεύσατε εις αυτούς τον φόβον του Θεού, την αγάπην πρός τον πλησίον και τήν υποταγήν πρός τας Aρχάς. Eπί πάσιν η Kυβέρνησις συνιστά εις την προσοχήν σας την ακριβή φυλακήν των αποστολικών κανόνων και διατάξεων...
Διδάσκειν, νουθετείν, ειρηνοποιείν, προπάντων τρέφειν τας ψυχάς των Xριστιανών με τα ψυχωφελή και σωτήρια δόγματα, στηρίζειν εις την αληθινήν πίστιν του Xριστού και επιστρέφειν τους πλανωμένους, είναι τα υψηλά σας χρέη...
Συμπάσχοντες μετά των πασχόντων, ασθενούντες μετά των ασθενούντων, κατά τον θείον Aπόστολον, και βαστάζοντες τας ασθενείας του ποιμνίου σας, ως τύπος του Aρχιποίμενος Xριστού. H παραμυθία πρός τους πάσχοντας, η φιλανθρωπία πρός τους δυστυχούντας, είναι χρέη τα οποία σάς διδάσκει ο πατήρ των οικτιρμών
Eκείνο... όπερ διαλαμβάνει τα πάντα ως βλαστός καρποφόρος, είναι η απαραβίαστος πίστις, την οποίαν ωρκίσθη πρός τον Θεόν και πρός την Aγίαν Eκκλησίαν του. Iσχυρά η Eλλάς δι' εκείνη της απείρου δυνάμεως, διήλθε τέσσαρας αιώνας διαφθοράς και παντοίων άλλων δυστυχημάτων, χωρίς να παύσει ποτέ του να σχηματίζει έθνος, και νά υποτάσσηται εις τους ιερούς νόμους του θείου νομοθέτου μας.
Kαθότι έχουσα Eκκλησίαν είχε πνευματικούς ποιμένας και εστηρίζετο εις τας συμφοράς της διά των παρηγοριών του Eυαγγελίου».
Διαβάζοντας ή ακούγοντας κάποιος αυτά τα λόγια χωρίς να γνωρίζει ότι ειπώθηκαν από τον Ιωάννη Καποδίστρια θα τα αποκαλέσει ίσως ευαγγελικές περικοπές. Γι αυτό τον λόγο η αείμνηστη καθηγήτρια του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών κ.Ελένη Κούκκου ονομάζει τις επιστολές του Κυβερνήτη αποστολικά κείμενα.
Γιατί;
Ο λόγος του ήταν ευαγγελικός. Η πίστη του βαθύτατη. Η ζωή του ήταν αυστηρά ασκητική, αναγνώριζε και διαλαλούσε σε κάθε ευκαιρία τη σημασία της εν Χριστώ ενότητας και ότι η Ορθοδοξία εγγυάται την ευημερία των λαών και η Εκκλησία εγγυάται το ίδιο το Έθνος.
Αγαπημένη του ενασχόληση η προσευχή και η μελέτη των γραφών και των Πατέρων της Εκκλησίας και από εκεί αντλούσε τη δύναμη του και τη σοφία για όλο το έργο που πραγματοποίησε και οι 930 επιστολές του, ξεχειλίζουν από αγάπη για την πατρίδα και για τον Θεό. Απαρνήθηκε εγκόσμιες δόξες και τιμές κοσμικές, πλούτη, μεγαλεία, καλή διατροφή, υλική ευμάρεια, θυσίασε όλο του τον εαυτό στην ανάσταση της ρωμιοσύνης, όπως επιθυμούσε και υπηρέτησε ως δούλος αυτόν τον πονεμένο ελληνικό λαό. Δεν δέχτηκε να βελτιώσει την ήδη φτωχή τροφή του αν δεν εξασφάλιζε ότι δεν θα υπάρχει έστω κι ένα παιδί στην Ελλάδα που να πεινάει.
Σε αντίθεση με τον πλούσιο νεανία της παραβολής του Χριστού, έδωσε όλη την περιουσία του και τα κτήματα του ανυπολόγιστης αξίας για την ανάσταση της Ελλάδας. Ως καλός ιατρός φρόντισε τους φτωχούς και αρρώστους της Επτανήσου πολιτείας χωρίς να λαμβάνει χρήματα. Ως καλός Σαμαρείτης φρόντισε δια των Τούρκων αιχμαλώτων, δια την τροφή και τον ρουχισμό τους. Ως καλός ποιμένας φρόντισε τις χήρες και τα ορφανά του πολέμου, για την διατροφή και αποκατάστασή τους. Ως καλός ηγέτης και διπλωμάτης χάρισε την ειρήνη για 99 χρόνια στην Ευρώπη. Ως άνθρωπος των γραμμάτων ίδρυσε σχολεία και ως δίκαιος άνθρωπος φρόντισε για τη δίκαιη κατανομή της γης σε όλους τους Έλληνες. Τέλος ως αρνίον θυσιάστηκε για αυτό που αγαπούσε περισσότερο από κάθε Έλληνα. Το Θεό και την πατρίδα. Όπως οι Άγιοι χωρίς φόβο πλησίαζαν στο μαρτύριο τους, έτσι και εκείνος μαρτύρησε προγνωρίζοντας την επικείμενη δολοφονία του, για να πει κάτι σε εμάς τους σύγχρονους νεοέλληνες. Ότι με το αίμα του υπέγραψε την ανεξαρτησία της Ελλάδας και ότι αυτό το οφείλει στο Θεό. Το σκήνωμα του τέθηκε για έξι μήνες στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου στο Ναύπλιο, σε λαϊκό προσκήνυμα για όλο τον κόσμο που θρήνησε βαθύτατα το χαμό του πατέρα, φίλου και αδερφού του. Του μπαρμπαγιάννη για τον απλό Έλληνα. Χαρακτηριστικό της βαθύτατης αγάπης του λαού προς τον Κυβερνήτη ήταν όταν έπεφτε νεκρός στο κατώφλι της Εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνος, ο λαός έσκυβε ευλαβικά στο σκήνωμά του και σφούγγιζε το αίμα του κρατώντας το για ευλογία.
Ο Καποδίστριας ετάφη μετά από έξι μήνες εκεί που πήρε τα πρώτα του πνευματικά εφόδια για να πραγματοποιήσει όσα οραματίστηκε. Στον Ιερό Ναό της Πλατυτέρας στην Κέρκυρα και να είναι και ο μοναδικός Κυβερνήτης που βρίσκεται ενταφιασμένος εντός Ιερού Ναού.
Επιστρέφει εκεί που στην ηλικία των 16 ετών σώζεται θαυματουργικά από την Παναγία την Πλατυτέρα, αφού πέφτωντας από το άλογο, σύρεται από αυτό στους δρόμους της Κέρκυρας και σταματά ως εκ θαύματος στην πύλη της Μονής της Πλατυτέρας, και εκεί τον περιμένει ο ηγούμενος και μετέπειτα πνευματικός του πατέρας Πατήρ Συμεών. Το γεγονός αυτό σώζεται σε αγιογραφία της μονής.
Eίναι πραγματικά δύσκολο να βρείς άνθρωπο με τόσο Θεό μέσα του και τόσο βιωματική πίστη. Είναι συγκλονιστικό, ότι δεν είναι μόνο ο φτωχός ελληνικός λαός και οι καλοπροαίρετοι άνθρωποι της Ευρώπης που αναγνώρισαν την βαθιά πίστη στην προσωπικότητα του Καποδίστρια. Άλλα τι ποιο ανάγλυφο από την παραδοχή του εχθρού.
Τι εννοούμε;
Όταν ο Απόστολος Παύλος με τον Σίλα ξεκινούν το αποστολικό τους έργο στην Ελλάδα από τους Φιλίππους, μια παιδίσκη έχοντας ακάθαρτο πνεύμα «πύθωνος», έκραζε λέγουσα «Ούτοι οι άνθρωποι δούλοι του Θεού του Υψίστου». Το κακό ομολογεί την αλήθεια. Έτσι και στην εποχή του Καποδίστρια το κακό που εκφραζόταν μέσα από τον Μέττερνιχ, αποκαλούσε τον Κυβερνήτη «Ιωάννη της Αποκαλύψεως». «Ο απόλυτα έντιμος άνθρωπος». Έτσι τον αποκαλούσε και ομολογούσε εκείνος που κινούσε τα νήματα του κακού στην Ευρώπη, του υπογείου σχεδιασμού και σκοταδισμού. Ο Μέττερνιχ ομολογεί ως «άλλη παιδίσκη» ότι δεν υπάρχει όμοιος του Καποδίστρια στην εντιμότητα. Παράδοξο μεν, καταγεγραμμένο δε.
Η πίστη του Καποδίστρια στον Θεό ήταν τόσο ισχυρή και ακλόνητος, που ως φως στο σκοτάδι ξεχώριζε και φώτιζε με το παράδειγμά του, όχι μόνο την Ευρώπη αλλά και όλη την ανθρωπότητα. Οι Ρώσοι τον ονόμαζαν προφήτη. Χαρακτηριστικά δε είναι τα λόγια του μετέπειτα Υπουργού Εξωτερικών της Ρωσικής Αυτοκρατορίας Νέσερλοδ που είπε: « Ο Καποδίστριας είναι ο τέλειος άνθρωπος, ο κόσμος δεν ξαναγέννησε τέτοιον άνθρωπο». Το Άγιον Όρος τον αποκαλεί σε επιστολή προς τον Κυβερνήτη, Θεόπεμπτο Μωϋσέα. Δεν είναι τυχαίοι οι χαρακτηρισμοί. Είναι τολμηροί αλλά εύστοχοι και δίκαιοι όταν διαπιστώνει ο Ρωσικός λαός την προνοητικότητα του Κυβερνήτη και σύσσωμη η Ιερά Κοινότητα του Αγίου Όρους ομολογεί, πως τα αδύνατα γίνονται δυνατά, με την πίστη ενός Κυβερνήτη που ως Νέος Μωϋσής, οδηγεί την Ελλάδα έξω από την αιχμαλωσία.
Ο αγιορείτης Γέρων Παΐσιος τόνισε ότι «Είναι επιτακτική η ανάγκη προβολής ενός προτύπου ηγέτη πρωτίστως για τους πολιτικούς αλλά και για υποβοήθηση του λαού, ώστε να αποκτήσει ορθά πολιτικά κριτήρια στην επιλογή των Κυβερνητών του». Αλήθεια υπάρχει κάποιο άλλο πρότυπο σε τέτοια αρμονική τάυτιση με τις παρακαταθήκες των αγιών;
Σε πλήρη ταύτιση ο Γέρων Πορφύριος που αγάπησε όσο λίγοι τον Χριστό μας και είχε ταυτιστεί με την ενότητα που άφησε ως παρακαταθήκη ο Χριστός στους Αποστόλους. Την αρχιερατική προσευχή του Χριστού. «Ίνα ώσιν οι πάντες εν, εν Xριστώ». Αυτό ζητούσε και ο Ιωάννης Καποδίστριας. Το έγραψε, το ζήτησε, το πάλεψε. Κάποιοι τον σταμάτησαν τότε.
Σήμερα η ανθρωπότητα και πολύ περισσότερο εμείς ως ρωμιοί έχουμε το υψηλό χρέος που κληρονομήσαμε δια του Χριστού μας, να αγωνιζόμαστε πρωτίστως για την Πίστη μας στον τριαδικό Θεό και συνάμα να δίνουμε το παράδειγμα σε όλη την Οικουμένη. Να δίνουμε πρότυπα. Αυτός είναι ο προορισμός του Έλληνα για αυτό διαλέχθηκε από τον Χριστό. Να συνεγείρει και να ενώσει την ανθρωπότητα στο καλό.
Σε αυτό το πνεύμα ενότητος και για να αποφύγει η Ελλάδα το αιματοκύλισμα ενός ξενο-υποκινούμενου εμφυλίου, ο Καποδίστριας γράφει την συγκλονιστική τελευταία επιστολή του την 26η Σεπτεμβρίου, ημέρα μνήμης του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, της Αποκαλύψεως και ηγαπημένου.
Επιστολή Ι. Καποδίστρια
Ναυπλίω Παρασκευή 26 Σεπτεμβρίου 1831
«Αγαπητέ μου Ν.Ν
η υπόθεσις θέλει τελειώσει καθώς επιθυμείς. Η διάθεσις καθ’ην δεν θέλεις να δεχθής ουδέν αντί των εις την Ελλάδα υπηρετημάτων σου, λαμπρύνει τον γενναίο σου χαρακτήρα και εμέ κατευφραίνει υπερευγνωμονούντα. Βάλσαμον τούτο εις την ψυχήν μου την κατά πάσαν στιγμήν πικρίας ποτιζομένην.
Σφίγγω την χείρα σου».
Ώρες μετά ο Κυβερνήτης πέφτει νεκρός στα σκαλιά του Αγίου Σπυρίδωνα και η σφαίρα έως σήμερα κείτεται καρφωμένη στον ναό, στο σώμα της Εκκλησίας όπως ομολόγησε ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος στο Συνέδριο για τα 50 χρόνια της Ευρωπαϊκής Ένωσης με θέμα « Ο Καποδίστριας και η Ευρωπαϊκή ιδέα», για να είναι εις μνημόσυνον αιώνιον η ζωή και το έργο του Κυβερνήτη.
Φεύγοντας μας είπε που είναι η ελπίδα του και που πρέπει να είναι και η ιδική μας
«Tελευταίο, Kύριοι! η ελπίς μου είναι εις τον Θεόν, ως καί η ιδική σας. H Θεία Tου Πρόνοια δεν θά σάς συγχωρήσει να αναφανεί η Eλλάς εις τον κόσμον με όλας τας δυστυχίας, τας οποίας έχει υποστεί... δια νά την παραδώσουν εκ νέου τα ίδια της τέκνα με τας διαμάχας των, εις παντελή όλεθρον ή εις ξένον δεσποτισμόν... Όχι κύριοι, υμείς οφείλετε να την σώσετε από τον φοβερόν αυτόν κίνδυνον. H θρησκεία σας, η πίστις σας και ο ζήλος σας το εγγυώνται»
Ο Ιωάννης Καποδίστριας με ιστορικά αδιάσειστα ντοκουμέντα τις επιστολές του, το βίο του όπως καταγράφηκε από ντόπιους και ξένους ιστορικούς, την αναγνώριση από τους αντιπάλους του, αλλά κυρίως από την αναγνώριση της εκκλησίας και του λαού, πριν ακόμα δολοφονηθεί είχε βίο αγίου και η μαρτυρική δολοφονία του, έρχεται ως τελικό επισφράγισμα από τον Θεό για τον άγιο της πολιτικής που ως “τύπος Χριστού” θυσιάστηκε για την Ελλάδα του τότε αλλά ίσως περισσότερο για την Ελλάδα του σήμερα. Ο Καποδίστριας αναφέρει προφητικά αυτό που μέλλει να εννοήσουμε 181 χρόνια μετά:
«Εάν οι Μαυρομιχαλαίοι θέλουν να με δολοφονήσουν, ας με δολοφονήσουν, αναφέρει προφητικά ο Κυβερνήτης.
Τόσον το χειρότερον δια αυτούς. Θα έλθη κάποτε η μέρα που οι Έλληνες θα καταλάβουν τη σημασία της θυσίας μου».
Αυτή η ημέρα έφτασε. Η Ελλάδα έχει ανάγκη όσο ποτέ να στηριχθεί επάνω στο πρότυπο του Ιωάννη Καποδίστρια και να αναθαρρήσει για να ατενίσει το μέλλον με αισιοδοξία και όραμα. Εκείνος κατάφερε να αναστήσει την Ελλάδα εν μέσω ερειπίων. Ήρθε η ώρα για εμάς τους Έλληνες να ανταποδώσουμε το ευεργέτημά του και να αναστήσουμε αυτό το πρότυπο χτυπώντας την άγνοια που μας κρατά δέσμιους.
Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός είπε. «Αυτό το παιδί θα προκόψει, θα σας Κυβερνήσει και στο τέλος θα δοξασθεί». Ο Ιωάννης Καποδίστριας πρόκοψε μέσα από τη ζωή του, είναι ο μόνος που κυβέρνησε αυτό τον τόπο με τον τίτλο του Κυβερνήτη, και θα ήταν ευτυχές, να διώξουμε την άγνοια και να δοξάσουμε οι Έλληνες, τον πατέρα του Έθνους μας, αλλά και τον Οικουμενικό άνθρωπο της ειρήνης για τις Υπηρεσίες του στην Ευρώπη και την ανθρωπότητα. Είναι επιτακτικό, οι Έλληνες να αναστήσουμε αυτό το παγκόσμιο πρότυπο ανθρώπου, ο οποίος εθεμελίωσε την ανάσταση της Ρωμιοσύνης. Έτσι μπορεί και ολόκληρος ο πλανήτης να ελπίζει στον αναστημένο Έλληνα.
«Ει ο Θεός μεθ’ημών, τις καθ’ημών»
