Ἀναστασίας Κουρῆ, Φιλολόγου
Γεννήθηκε στὶς 10 Φλεβάρη τοῦ 1776 στὴν Κέρκυρα καὶ ἦταν τὸ ἕκτο παιδὶ τοῦ Ἀντωνίου-Μαρία Καποδίστρια καὶ τῆς Διαμαντίνας Γονέμη. Ὁ πατέρας του ἦταν δικηγόρος στὴν ὑπηρεσία τῶν Βενετῶν, ὡς τὴν κατάλυση τῆς ἀρχῆς τῶν τελευταίων τὸ 1795. Ὁ Ἰωάννης Καποδίστριας διδάχτηκε τὰ πρῶτα γράμματα στὴν Κέρκυρα. Ἡ μητέρα του, ἀπὸ τὰ παιδικά του χρόνια, τοῦ ἐμφύσησε τὴ θρησκευτικὴ εὐλάβεια καὶ ,κυρίως, τὴν ἀγάπη γιὰ τὸ μοναστήρι τῆς Πλατυτέρας τῆς Κέρκυρας, μὲ τὸ ὁποῖο συνδέθηκε ὡς τὸ τέλος τῆς ζωῆς του. Ἐκεῖ γνώρισε φωτισμένους ἱερομόναχους, ὅπως τὸν Συμεὼν καὶ τὸν ἀδελφὸ αὐτοῦ Χρύσανθο Μασέλλο.
Τὸ συγκλονιστικὸ θαῦμα ποὺ βίωσε ὁ Καποδίστριας ἔχει ἀποτυπωθεῖ σὲ εἰκόνα τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Υ.Θ. Πλατυτέρας. Σύμφωνα μὲ τὴν προφορικὴ παράδοση, ἕνας μοναχὸς ἐνῷ προσευχότανε εἶδε σὲ ὅραμα ἕνα ἀφηνιασμένο ἄλογο νὰ τρέχει καὶ νὰ ἔχει ρίξει τὸν ἀναβάτη του. Βγῆκε ἔξω ἀπὸ τὴ μονὴ καὶ βρέθηκε μπροστὰ στὸ γεγονός. Ἔτρεξε ἀμέσως καὶ ἔσωσε τὸν ἄνθρωπο ποὺ δὲν ἦταν ἄλλος ἀπὸ τὸν Ἰωάννη Καποδίστρια. Στὴν εἰκόνα τῆς μονῆς ποὺ ἀπεικονίζεται τὸ θαῦμα βλέπουμε τὸν ἅγιο Σπυρίδωνα, προστάτη τῶν Κερκυραίων, καὶ τὴν ἁγία Σοφία νὰ τὸν προστατεύουν. Πιθανότατα τὸ περιστατικὸ νὰ συνέβη στὶς 17 Σεπτεμβρίου, ποὺ τιμᾶται ἡ μνήμη τῆς Ἁγίας Σοφίας.
Ὁ Ἰωάννης Καποδίστριας σπούδασε ἰατρικὴ στὴν… Πάδοβα καὶ σὲ ἡλικία 21 χρονῶν ξαναγυρίζει στὴν Κέρκυρα, γιὰ νὰ ἐξασκήσει τὴν ἰατρικὴ ἐπιστήμη. Διορίστηκε ἀρχίατρος τοῦ στρατιωτικοῦ νοσοκομείου, ὁ ἴδιος ὅμως βοήθησε ἀφιλοκερδῶς πλῆθος ἀρρώστων καὶ πάντοτε ἔδειχνε ἀγάπη καὶ ἐνδιαφέρον στὸν ἀνθρώπινο πόνο. Γι’ αὐτὸ φρόντιζε νὰ παρέχει ὄχι μόνο ἰατρικὴ βοήθεια ἀλλὰ καὶ ὑλική, μοιράζοντας στοὺς φτωχοὺς ροῦχα καὶ τρόφιμα. Μὲ τὴν ἵδρυση τῆς Ἑπτανησιακῆς Πολιτείας (1800), ἀσχολεῖται μὲ τὴν πολιτικὴ καὶ διορίζεται γραμματέας τοῦ νεοσύστατου κράτους. Ἡ Γερουσία θὰ τοῦ ἀναθέσει νὰ σώσει τὰ Ἑπτάνησα ἀπὸ τὰ νύχια τοῦ Ἀλῆ Πασᾶ τῶν Ἰωαννίνων ποὺ προσπαθοῦσε νὰ καταλάβει τὴ Λευκάδα. Ὁ Ἰωάννης Καποδίστριας θὰ δείξει τὶς μεγάλες στρατιωτικές του ἱκανότητες δημιουργώντας τὸ Ἰόνιο στρατόπεδο στὴ Λευκάδα ποὺ ἀπαρτίζεται ἀπὸ σπουδαίους ὁπλαρχηγοὺς τῆς ἐπανάστασης.
Μετὰ τὴν κατάλυση τῆς Ἑπτανησιακῆς Πολιτείας (1807), θὰ πάει στὴ Ρωσία, ὅπου θὰ διακριθεῖ στὴν τσαρικὴ αὐλὴ καὶ θὰ ἀποκτήσει ἀνώτατα ἀξιώματα, θὰ γίνει Ὑπουργὸς Ἐξωτερικῶν. Τὸ 1821, ὅταν ξέσπασε ἡ ἑλληνικὴ ἐπανάσταση, προσπάθησε νὰ πείσει τὸν τσάρο Ἀλέξανδρο Α΄ νὰ βοηθήσει τοὺς ὀρθόδοξους χριστιανοὺς τῆς Ἀνατολῆς. Φαίνεται ὅμως ὅτι ἔπεσε στὴ δυσμένεια τοῦ τσάρου, γιατί ἔβαζε τὰ ἑλληνικὰ συμφέροντα πιὸ πάνω ἀπὸ τὰ ρωσικά, καὶ ἔτσι ἀπομακρύνεται ἀπὸ τὸ Ὑπουργεῖο Ἐξωτερικῶν. Στὴν Γ’ Ἐθνοσυνέλευση τῆς Τροιζήνας (1827) ἐκλέγεται κυβερνήτης τῆς Ἑλλάδας καὶ θὰ ἐπιτελέσει ἀπὸ τὴ θέση αὐτὴ ἕνα μεγάλο ἐκπαιδευτικό, κοινωνικὸ καὶ διοικητικὸ ἔργο, ποὺ τόσο εἶχε ἀνάγκη τὸ νεοσύστατο ἑλληνικὸ κράτος.
Οἱ περισσότεροι Ἕλληνες δὲν ἤξεραν οὔτε νὰ γράφουν οὔτε νὰ διαβάζουν. Τὰ σχολεῖα στὴν Ἑλλάδα ἦταν ἐλάχιστα. Ὁρισμένοι κληρικοὶ δίδασκαν τὰ λεγόμενα «κολλυβογράμματα», δηλαδὴ τὸ Ψαλτήρι καὶ τὴν Ὀκτώηχο. Ὁ Ἰωάννης Καποδίστριας ἐνδιαφερόταν νὰ μορφωθεῖ ἡ μάζα τῶν Ἑλλήνων, γι’ αὐτὸ ἦταν καὶ θερμὸς ὑποστηρικτὴς τῆς δημόσιας ἐκπαίδευσης. Προσπαθοῦσε νὰ πείσει ἐμπόρους καὶ λογίους της ἐποχῆς του νὰ σταθοῦν χορηγοὶ στὸ δημόσιο αὐτὸ ἔργο. Μὲ τὴ δωρεὰ 50.000 φράγκων ἀπὸ τὸν βασιλιὰ τῆς Βαυαρίας Λουδοβίκο Α΄ καὶ ἄλλων τόσων ἀπὸ τὸν τραπεζίτη φίλο του Ἐϋνάρδο, θὰ ἱδρύσει ὀρφανοτροφεῖο στὴν Αἴγινα. Περίπου 1200 ὀρφανὰ καὶ προσφυγόπουλα ἀπὸ διάφορα μέρη τῆς σκλαβωμένης Ἑλλάδας στεγάστηκαν καὶ παρακολουθοῦσαν καθημερινὰ μαθήματα ἀρχαίων ἑλληνικῶν, ἀριθμητικῆς, ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς, ἱερᾶς ἱστορίας, κατήχησης καὶ γυμναστικῆς. Ἀργότερα εἰσήχθησαν καὶ ἐπαγγελματικὰ μαθήματα βυρσοδεψίας, χρυσοχοΐας, ραπτικῆς καὶ ξυλουργικῆς ποὺ παρακολουθοῦσαν τὰ παιδιὰ ἀνάλογα μὲ τὶς κλίσεις τους. Ἐνδιαφέρθηκε πολὺ καὶ γιὰ τὴ μόρφωση τοῦ κλήρου. Ἵδρυσε ἐκκλησιαστικὸ σχολεῖο στὸ μοναστήρι τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς στὸν Πόρο, ὅπου διδάσκονταν ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα, ἡ ἱερὰ ἱστορία, ἡ κατήχηση καὶ ἄλλα μαθήματα.
Μολονότι ὁ Καποδίστριας ἔδειξε τόσο ζῆλο γιὰ τὴν ἐκπαίδευση τῶν ἀγοριῶν, δὲν συνέβη τὸ ἴδιο καὶ γιὰ τὰ κορίτσια, λόγῳ τῶν αὐστηρῶν συντηρητικῶν ἀρχῶν τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας. Παρ’ ὅλα αὐτὰ ἡ φιλελληνίδα Sophie de Marbois, γνωστὴ ὡς δούκισσα τῆς Πλακεντίας, ὅταν ἦρθε μὲ τὴν κόρη της στὴν Αἴγινα, ἀποφάσισε νὰ ἱδρύσει σχολεῖο θηλέων. Στὴν προσπάθειά της αὐτὴ ὁ Καποδίστριας στάθηκε δίπλα της.
Δολοφονήθηκε στὶς 8 Ὀκτωβρίου τοῦ 1831 στὸ Ναύπλιο. Τὰ ὀστᾶ του μεταφέρθηκαν ἀπὸ τὸ Ναύπλιο καὶ ἐνταφιάστηκαν στὴν Κέρκυρα, στὴν Ἱερὰ Μονὴ Πλατυτέρας, ὅπως ἦταν ἡ ἐπιθυμία του. Σκοπὸς τοῦ Καποδίστρια τὰ 4 χρόνια ποὺ κυβέρνησε ἦταν νὰ ἐκσυγχρονίσει τὴ φτωχὴ Ἑλλάδα, ἐργαζόμενος σὲ ὅλη του τὴ ζωὴ μὲ πλήρη συνείδηση καὶ αὐταπάρνηση γιὰ τὰ κοινά. Πολλοὶ κρατικοὶ θεσμοὶ ἔχουν ὡς σήμερα τὴ σφραγίδα τῆς πολιτικῆς του.
http://romnios.gr
Βιβλιογραφία:
1) Ἀπόστολος Δασκαλάκης, «Κείμενα-Πηγαὶ τῆς Ἱστορίας», «Τὰ περὶ παιδείας», τόμοι 1-3, Ἀθήνα, 1968.
2) Ἀναγνωστικὴ Ἑταιρεία Κέρκυρας, «Δελτίο γιὰ τὸν Καποδίστρια», Κέρκυρα, 1976.
3) Ι. Μ. Κερκύρας, Παξῶν καὶ Διαποντίων Νήσων, «Ἡμερολόγιον 2009», Κέρκυρα, 2009.
4) Νέα ἐγκυκλοπαίδεια, Μαλλιάρης Παιδεία, τ.11, Θεσσαλονίκη, 2006.
