Η Ελλάδα θα ήταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση σήμερα αν δεν είχε ενταχθεί στο ευρώ, ή αν την έδιωχναν το 2004, τότε που παραδέχτηκε ότι είπε ψέματα για τα οικονομικά της στοιχεία, προκειμένου να ενταχθεί. Σε καλύτερη θέση θα ήταν και η Ευρώπη. Οπότε, γιατί δεν φεύγει τώρα;Η απάντηση είναι ότι δεν προβλέπεται. Αν μπεις στο ευρώ, δεν βγαίνεις. Δεν υπάρχει διαφυγή.
Υπάρχει όμως τρόπος. Μπορεί να προκαλούσε κάποια αναστάτωση, ή ακόμη και καταστροφή, αλλά κανένας δεν θα πίεζε με το ζόρι την Αθήνα να παραμείνει.
Αν η Ελλάδα ακολουθούσε το παράδειγμα της Αργεντινής, θα μπορούσε απλά να μετατρέψει το χρέος της από ευρώ σε δραχμές, με την παλιά ισοτιμία 340.75/1€. Το ίδιο θα μπορούσε να κάνει και με τα ευρώ που ήδη κυκλοφορούν. Έτσι, αν κάποιος είχε ένα εκατομμύριο ευρώ σε ελληνικά ομόλογα, αυτά θα μετατρέπονταν σε 340.75 εκατ. δραχμές.
Βέβαια, αν γίνει κάτι τέτοιο, η δραχμή θα άξιζε πολύ λιγότερα, ίσως 1.000 δρχ ανά ευρώ. Έτσι, οι κάτοχοι ομολόγων θα έχαναν τα 2/3 της αξίας τους. Και μπορεί η Ελλάδα να τα κατάφερνε, η υπόλοιπη όμως Ευρώπη θα καταστρέφονταν.
Το 2002, το πέσο της Αργεντινής ήταν συνδεδεμένο με το δολάριο με ισοτιμία 1/1. Υπήρχε και μια επιτροπή που διασφάλιζε το απαραβίαστο αυτής της ισοτιμίας, και το σύστημα λειτούργησε για μια δεκαετία. Ο πληθωρισμός όμως της Αργεντινής ξεπέρασε αυτόν της Αμερικής, με αποτέλεσμα το πέσο να υπερτιμηθεί.
Το 2002, μια νέα κυβέρνηση αποσύνδεσε το πέσο από το δολάριο, και προχώρησε ακόμη πιο πέρα. Κήρυξε πτώχευση, και ζήτησε από τους πολίτες να κάνουν το ίδιο. Αν είχες ένα δολάριο κατατεθειμένο σε τράπεζα της χώρας, αυτό μετατράπηκε σε πέσο, με αξία 30 σεντς στο δολάριο. Και αυτό άσχετα με το ποιος ήταν ο ιδιοκτήτης της τράπεζας. Αν δηλαδή ήθελες να αποσύρεις τα δολάρια σου από την Citibank του Buenos Aires, την πάτησες….
Αμέσως, η Αργεντινή αποκλείσθηκε από τις διεθνείς χρηματαγορές. Οι εισαγωγές κατέρρευσαν, και η χώρα μπήκε σε μια βαθιά, πλην όμως σχετικά σύντομη, ύφεση. Το πέσο έχασε τα 2/3 της αξίας του μέσα σε λίγους μήνες. Όποιος ανέπνεε, έκανε αγωγή εναντίον της Αργεντινής!
Όπως όμως συνήθως συμβαίνει, η υποτίμηση πέτυχε. Οι εξαγωγές άρχισαν να γίνονται ανταγωνιστικές, και η οικονομία ανέκαμψε. Υπάρχουν ακόμη διεθνείς δικαστικές αποφάσεις για αποζημιώσεις, που εκκρεμούν εναντίον της χώρας, αλλά όταν μιλάμε για κυρίαρχα κράτη, αυτές δεν είναι εύκολο να εφαρμοστούν. Τα διπλωματικά περιουσιακά στοιχεία δεν μπορούν να κατασχεθούν. Κανένας δεν μπορεί να αρπάξει την πρεσβεία της Αργεντινής στην Ουάσιγκτον, και τα κεφάλαια της μπορούν να φυλάσσονται στην Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών της Ελβετίας, η οποία και δεν επιτρέπει τη κατάσχεσή τους.
Η απόφαση της Αργεντινής να καταργήσει τα ιδιωτικά συμβόλαια, αποτέλεσε κρίσιμο σημείο του όλου πακέτου. Οι τράπεζες είχαν πολλά δάνεια σε δολάρια, τα οποία αν θα έπρεπε να ξοφλήσουν με το υποτιμημένο πέσο, θα προκαλούνταν ανεξέλεγκτες χρεοκοπίες, και η χώρα θα έμενε χωρίς τραπεζικό σύστημα.
Το παράδειγμα της Αργεντινής μπορεί να μην ακούγεται ελκυστικό, αλλά σίγουρα είναι καλύτερο από την ατέρμονη εναλλαγή λιτότητας, απεργιών, χαμένων δημοσιονομικών στόχων, κλπ. που αφήνουν την ελληνική οικονομία σε μια μόνιμη κατάσταση ύφεσης. Έτσι, για την Ελλάδα, η περίπτωση της Αργεντινής μπορεί όντως να είναι προτιμότερη.
Υπάρχουν βέβαια και κάποιες σημαντικές διαφορές. Η Αργεντινή διέθετε δικό της νόμισμα σε κυκλοφορία. Η Ελλάδα όχι. Το να αρχίσει να τυπώνει δραχμές, θα ήταν μια πραγματική πρόκληση.
Η ανταλλαγή στα ομόλογα, θα ήταν νόμιμη; Για μερικά όχι. Τα βρετανικά δικαστήρια θα ετυμηγορούσαν εναντίον της Ελλάδας, αλλά μετά θα άρχιζαν να ψάχνουν για περιουσιακά της στοιχεία. Βέβαια, τα βρετανικά δικαστήρια θα είχαν δικαιοδοσία μόνο επί λίγων ομολόγων που θα είχαν εκδοθεί με τον βρετανικό νόμο. Τα περισσότερα έχουν εκδοθεί με ισχύ ελληνικής νομοθεσίας, οπότε η Ελλάδα θα μπορούσε απλά να αλλάξει τον νόμο της, νομιμοποιώντας τις ανταλλαγές. Ούτως ή άλλως, τα ελληνικά ομόλογα ανταλλάσσονται σήμερα με 40% μείωση της αξίας τους, οπότε δεν θα ήταν πολύ πιο σημαντική η οποιαδήποτε πτώση της αξίας τους, με δεδομένο το ότι οι πιστωτές θα πίστευαν ότι θα αποζημιωθούν, έστω με δραχμές.
Η Ελλάδα θα αναγκάζονταν ξαφνικά να λειτουργήσει με ισοσκελισμένο προϋπολογισμό, ή να δανειστεί από τους πολίτες της, των οποίων οι καταθέσεις θα έχαναν μεγάλο μέρος της αξίας τους.
Για να πετύχει κάτι τέτοιο η Ελλάδα, θα έπρεπε να το κάνει στη διάρκεια κάποιου Σαββατοκύριακου, χωρίς καμία διαρροή. Αν ο κόσμος καταλάβαινε τι γίνεται, θα έσπευδε να αποσύρει τις καταθέσεις του.
Στην Αργεντινή δεν υπήρξαν συνέπειες. Αν όμως γίνει κάτι τέτοιο στην Ευρώπη, οι επιπτώσεις θα ήταν εκρηκτικές. Θα σημειώνονταν bank runs στις περιφερειακές χώρες της ευρωζώνης. Και αν μπορεί να το κάνει η Ελλάδα, γιατί όχι και η Πορτογαλία, η Ισπανία, ή και η Ιταλία;
Αν λοιπόν γίνει κάτι τέτοιο, τεράστια κεφάλαια θα εισέρεαν στις γερμανικές τράπεζες. Οι οποίες όμως μπορεί και να έχαναν, αν το παράδειγμα της Ελλάδας το ακολουθούσαν και άλλες χώρες. Το να χρωστάς ευρώ στους καταθέτες σου, και να εισπράττεις δραχμές, λιρέτες, και εσκούδος από τους οφειλέτες σου, είναι ένας σίγουρος τρόπος για να χάσεις λεφτά, αν είσαι τράπεζα.
Το γεγονός ότι το σήμερα το χρήμα είναι ψηφιακό δεν βοηθά την κατάσταση. Τα περισσότερα χρήματα βρίσκονται κατατεθειμένα σε τράπεζες, από τις οποίες μπορούν να μεταφερθούν στιγμιαία, οπουδήποτε στον κόσμο, όλο το 24ωρο. Οι συνοριακοί έλεγχοι δεν φέρνουν πια αποτέλεσμα.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες συναντώνται και ξανασυναντώνται, δηλώνουν αποφασισμένοι να αποτρέψουν την κρίση, αλλά μοιάζουν ανήμποροι να κάνουν το οτιδήποτε. Ήδη, η περίφημη συμφωνία της 21ης Ιουλίου, θεωρείται ξεπερασμένη. Η κατάσταση της Ελλάδας όλο και επιδεινώνεται. Οι στόχοι του προϋπολογισμού έχουν χαθεί. Κάποιοι πολιτικοί θέλουν τις τράπεζες να υποστούν μεγαλύτερες απώλειες από όσες προέβλεπε η συμφωνία της 21/8, αλλά οι τραπεζικές ρυθμιστικές αρχές ανησυχούν για τα αποτελέσματα κάτι τέτοιου.
Σε επίπεδο εξαγωγών, η Ελλάδα παραμένει απελπιστικά μη ανταγωνιστική, και δεν φαίνεται να υπάρχει κάποιο αξιόπιστο σχέδιο για την ανάκαμψη της οικονομίας της. Έτσι, η ΕΕ χρησιμοποιεί την απειλή της παρακράτησης της δόσης βοήθειας, με σκοπό να πετύχει ακόμη περισσότερη λιτότητα από πλευράς της ελληνικής κυβέρνησης.
Οι πολίτες αντιδρούν, σαν να μην υπάρχει ανάγκη για λιτότητα, απεργώντας και διαδηλώνοντας. Ακόμη και οι εφοριακοί απήργησαν, φοβούμενοι μην απολυθούν. Στην πραγματικότητα, δεν φαίνεται να υπάρχει κάποιο εθνικό συλλογικό πνεύμα για θυσίες, προκειμένου να σωθεί η χώρα.
Έτσι, το μήνυμα που μοιάζει να πηγάζει από την σημερινή Ελλάδα είναι: «Είμαι μικρή. Έχω υποφέρει. Μπορείτε να με σώσετε. Και αν δεν το κάνετε, μπορώ να σας προκαλέσω το απόλυτο χάος».
Και τελικά, οι Έλληνες μπορεί να έχουν και δίκιο.
N.Y. Times
