Του Σάββα ΚαλεντερίδηΌλα δείχνουν ότι τελικά μετά την Κύπρο και το «Οικόπεδο 12», ανοίγει ο κύκλος της εκμετάλλευσης των υποθαλάσσιων κοιτασμάτων και στον ελλαδικό χώρο, αρχής γενομένης από περιοχές της Δυτικής Ελλάδος και της Πελοποννήσου, που δεν συμπεριλαμβάνονται στις διακεκαυμένες ζώνες, όπως -ατυχώς κατά την άποψή μας-χαρακτήρισε ο κατά τα άλλα συμπαθής αρμόδιος υπουργός κ. Μανιάτης τις περιοχές επί των οποίων έθεσε υπό αμφισβήτηση το κυριαρχικό δικαίωμα της Ελλάδος να προχωρήσει σε έρευνες και γεωτρήσεις, με σκοπό την εκμετάλλευση.
Παρότι πάντως η ιστορία των αμφισβητήσεων και διεκδικήσεων της Τουρκίας στο Αιγαίο και των αντίστοιχων υποχωρήσεων της Ελλάδος είναι μακριά και πονεμένη, το τουρκικό υπουργείο εξωτερικών φαίνεται ότι υπολογίζει πολύ στο Πρωτόκολλο της Βέρνης, που υπέγραψαν το 1976 οι Καραμανλής και Ετζεβίτ, το οποίο προσπαθεί να επαναφέρει στην επιφάνεια, παρ’ ότι σύμφωνα με την ελληνική άποψη είναι ανενεργό.
Συγκεκριμένα, το τουρκικό υπουργείο εξωτερικών, μετά την έξοδο του ερευνητικού πλοίου Πίρι Ρέις στο Αιγαίο την προηγούμενη εβδομάδα και μετά την αντίδραση της Ελλάδος, έκανε την εξής δήλωση: «Η υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου δεν έχει ακόμα οριοθετηθεί ανάμεσα στην Τουρκία και την Ελλάδα και συνεπώς το μορατόριουμ που παγώνει κάθε ερευνητική δραστηριότητα για πετρέλαιο ή φυσικό αέριο πέραν των χωρικών υδάτων των δυο χωρών στο Αιγαίο, όπως έχει συμφωνηθεί από τις δύο χώρες το 1976 με τη Συμφωνία της Βέρνης, εξακολουθεί να είναι σε ισχύ».
Από την πλευρά του, ο εκπρόσωπος του υπουργείου εξωτερικών κ. Γρ. Δελαβέκουρας, κληθείς να σχολιάσει τις παραπάνω δηλώσεις ανέφερε τα εξής:
«Η ανακοίνωση του Τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών επαναλαμβάνει ισχυρισμούς και θέσεις της Άγκυρας, οι οποίες πόρρω απέχουν των προβλέψεων του Διεθνούς Δικαίου και της διεθνούς πρακτικής.
Τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας μας στην υφαλοκρηπίδα υπάρχουν, ως γνωστόν, ab initio και ipso facto, ενώ η γνωστοποίηση προς το παράκτιο κράτος, ήτοι την Ελλάδα, θαλασσίων επιστημονικών ερευνών στα υπερκείμενα ύδατα ελληνικής υφαλοκρηπίδας ζητείται σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας και τη διεθνή πρακτική, ώστε να διασφαλιστεί ο σεβασμός των κυριαρχικών αυτών δικαιωμάτων.
Οι θέσεις μας είναι σταθερές και βασίζονται στο Διεθνές Δίκαιο και συγκεκριμένα στηΣύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982. Η στάση μας διαχρονικά για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας με την Τουρκία είναι συνεπής και δεν επιδέχεται αυθαιρέτων ερμηνειών.
Συνεχίζουμε να κινούμεθα εποικοδομητικά για τη βελτίωση των διμερών μας σχέσεων, στο πλαίσιο του σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου και της εθνικής κυριαρχίας».
Με άλλα λόγια, το ελληνικό υπουργείο εξωτερικών, κινείται δια της τεθλασμένης και δεν απαντά ξεκάθαρα για το αν αποδέχεται ή όχι τη Συμφωνία της Βέρνης, αφήνοντας να αιωρείται στον αέρα η εντύπωση ότι το μορατόριουμ του 1976 μπορεί να ισχύει, μπορεί και όχι.
Στο σημείο αυτό είναι σκόπιμο να δούμε ποια είναι η θέση των ΗΠΑ για το θέμα, μια που η Ουάσιγκτον ήταν αυτή που -αν δεν ενίσχυε και πυροδοτούσε η ίδια- έδειχνε πολύ ‘εύγλωττη’ κατανόηση στην τουρκική επιθετικότητα όλες αυτές τις δεκαετίες που διαρκεί η ιλαροτραγωδία των απαράδεκτων τουρκικών διεκδικήσεων, ενώ παράλληλα Ελλάδα και Κύπρος είναι χειροπόδαρα δεμένες με τη συνεχιζόμενη κατοχή του 40% της Κύπρου. Α, να μην ξεχνάμε ότι τα δεσμά αυτά μας τα πέρασε με τα ίδια του τα ...χεράκια ο κ. Κίσινγκερ, συνεπικουρούμενος από Έλληνες στρατιωτικούς και πολιτικούς, τα μαύρα χρόνια της χούντας και κυρίως το 1973-74.
Ενώ λοιπόν οι ΗΠΑ όλα αυτά τα σαράντα χρόνια τηρούσαν στάση που ευνοούσε την τουρκική επιθετικότητα, για πρώτη φορά πέρυσι, με αφορμή τη συνεργασία Κύπρου-Ισραήλ, που πρώτα υλοποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό και μετά ανακοινώθηκε, σε αντίθεση με την Ελλάδα που σπεύδει πρώτα να ανακοινώνει και συνήθως δεν υλοποιεί έργα και συνεργασίες, έδειξαν ότι αλλάζουν στάση και υποστηρίζουν ελληνικές θέσεις. Ο εμφανής λόγος είναι η εμπλοκή της αμερικανοεβραϊκών συμφερόντων Noble Energy στο Οικόπεδο 12, και μένει να δούμε να δούμε αν υπάρχουν και άλλοι στρατηγικής υφής λόγοι, όπως για παράδειγμα η επέκταση της συνεργασίας αυτής και σε άλλες θαλάσσιες περιοχές, που όμως αμφισβητούνται από την Τουρκία.
Ένα πρώτο -αν και όχι απόλυτα ασφαλές- δείγμα της αλλαγής στάσης της Ουάσιγκτον είναι η δήλωση του ειδικού απεσταλμένου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την ενέργεια στην Ευρασία, Ρίτσαρντ Μόρνινγκσταρ, ο οποίος απαντώντας στην ερώτηση δημοσιογράφου «Πάντως, η Ελλάδα θα είχε το δικαίωμα να ανακηρύξει τη δική της ΑΟΖ», σε συνέντευξη που έδωσε το 2010, είπε ξεκάθαρα: «Φυσικά, από τη στιγμή που είναι μέρος της συνθήκης.»
Πάντως, πρέπει να σημειώσουμε ότι ο Αμερικανός αξιωματούχος στη συνέντευξη εκείνη είχε υποστηρίξει την ιδέα Ελλάδα και Τουρκία να προχωρήσουν σε εμπορική συμφωνία εκμετάλλευσης, χωρίς απαραίτητα να έχει λυθεί το ζήτημα της οριοθέτησης στο Αιγαίο. Συγκεκριμένα είχε πει:
« ...Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να γίνει αυτό. Ο πρώτος είναι να υπάρξει, επιτέλους, συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για τα σύνορα. Αν αυτό δεν είναι δυνατόν, υπήρξαν περιπτώσεις όπου χώρες κατέληξαν σε «εμπορικές διευθετήσεις» και άφησαν το θέμα της οριοθέτησης των συνόρων για το μέλλον. Μπορώ να φανταστώ μια περίπτωση, στο Αιγαίο ή σε κάποια άλλη αμφισβητούμενη περιοχή, όπου το οικονομικό όφελος είναι και για τις δύο χώρες τόσο μεγάλο που τις συμφέρει να καταλήξουν σε μια επιχειρηματική λύση, ακόμη και εάν δεν συμφωνούν στα συγκεκριμένα σύνορα....».
Ο ίδιος αξιωματούχος εμφανίστηκε πριν λίγες ημέρες σε συνέδριο για την ενέργεια που έγινε στην Αθήνα. Τη φορά αυτή επιχείρησε να αποσαφηνίσει, αν όχι να «διορθώσει», τη θέση που ο ίδιος είχε εκφράσει για το δικαίωμα της Ελλάδος να ανακηρύξει την ΑΟΖ, ενώ στην παρέμβασή του τόνισε ότι εάν βρεθούν λύσεις στη βάση της ισονομίας όλοι, οι πάντες, όλες οι χώρες της περιοχής και οι πολίτες τους θα κερδίσουν, προειδοποιώντας ταυτόχρονα ότι σε αντίθετη περίπτωση κανείς δεν θα απολαύσει όλα τα οφέλη. Συγκεκριμένα, ο κ. Μόρνινγκσταρ είπε:
«Η συμβουλή μου, όποια αξία και αν έχει, είναι να τηρηθούν χαμηλοί τόνοι. Τα εμπλεκόμενα μέρη πρέπει να κοιτάξουν με προσοχή τα συμφέροντά τους, να έρθουν σε επαφή με άλλα μέρη στην περιοχή, να προσπαθήσουν να βρουν λογικές λύσεις ώστε όλοι να επωφεληθούν από αυτά τα κομμάτια χρυσού που βρίσκονται στη Μεσόγειο».
Εκτός από αυτά που έγιναν στο συνέδριο και είδαν το φως της δημοσιότητας, τα οποία μπορεί κάποιος να ερμηνεύσει έτσι και αλλιώς, ότι δηλαδή έχουν μηνύματα για την Τουρκία ή και για την Ελλάδα, υπάρχει και η φημολογούμενη παρέμβαση του κ. Μόρνινγκσταρ, ως αποτέλεσμα της οποίας αναβλήθηκε η υπογραφή της τριμερούς συμφωνίας συνεργασίας στον τομέα της ενέργειας Ελλάδος-Κύπρου-Ισραήλ.
Υπάρχουν πληροφορίες σύμφωνα με τις οποίες ο κ. Μόρνινγκσταρ ζήτησε την αναβολή της υπογραφής της συμφωνίας για να μην προκαλέσει η ενέργεια αυτή την αντίδραση της Άγκυρας στην Κύπρο και την επιδείνωση των σχέσεων της Τουρκίας με το Ισραήλ, σε μια περίοδο που είναι σε ευαίσθητη φάση το ζήτημα της Συρίας και κυρίως του Ιράν. Επίσης,υπάρχουν φήμες σύμφωνα με τις οποίες έγιναν σκέψεις για υπογραφή της τριμερούς συμφωνίας σε επόμενο χρόνο, όταν η Τουρκία θα εμπλακεί για τα καλά στα μέτωπα Συρίας-Ιράκ-Ιράν, και δεν θα έχει πρακτικά τη δυνατότητα να ακυρώσει έμπρακτα την εν λόγω συμφωνία. Τέλος, υπάρχουν δημοσιεύματα που συνδέουν την αναβολή της υπογραφής της τριμερούς συμφωνίας σε ενστάσεις των ΗΠΑ στη συμμετοχή του ρωσικού παράγοντα στον τομέα της εκμετάλλευσης των κυπριακών οικοπέδων, που τη συσχετίζουν με το ρωσικό δάνειο προς την Κύπρο των 2,5 δις.
Εμείς από την πλευρά μας να υπενθυμίσουμε ότι χώρες που επιχείρησαν να εκμεταλλευθούν τα πετρελαϊκά τους αποθέματα, όταν δεν κινήθηκαν σωστά, βρέθηκαν για δεκαετίες στην κόλαση. Αφού υπενθυμίσουμε ότι το 40% της Κύπρου ίσως βρίσκεται στην τουρκική κόλαση για το λόγο αυτό, ότι η Ελλάδα έζησε επίσης την κόλαση φωτιάς με τις πυρκαγιές του 2007, όταν συζητήθηκε το θέμα του South Stream με τους Ρώσους, να υπογραμμίσουμε ότι καλούμαστε να διαχειριστούμε αυτό το τεράστιο ζήτημα, ζώντας ήδη την κόλαση της οικονομικής κρίσης, που ίσως να προκλήθηκε, βοηθούντων και των γνωστών ‘Ελλήνων’ πολιτικών, για να είναι πιο «υπάκουη» η Ελλάδα στα κελεύσματα των ισχυρών.
Άραγε θα γευθούν η Ελλάδα και Κύπρος την «ευλογία» της εκμετάλλευσης ή θα περνούν από τον ένα θάλαμο της κολάσεως στον άλλο, μέχρι να ‘διευθετηθεί κατάλληλα’ το όλο θέμα;
Κυριακάτικη Δημοκρατία
