Πέρα από τις εντυπωσιακές εσωτερικές του επιτυχίες, ο Erdogan έχει δραστηριοποιηθεί ιδιαίτερα και στη προσπάθεια της τουρκικής εμπλοκής στα της Μ. Ανατολής. Ο κάποτε καλός φίλος των Qaddafi, Bashir, Assad και Ahmedinejad, προκύπτει πλέον ως γνήσιος «δημοκράτης» και υπερασπιστής των εξεγερμένων Αράβων. Δείχνει μάλιστα να έχει επιτυχώς θάψει το παρελθόν, ειδικά στη Τουρκία, όπου κυριαρχεί πολιτικά χωρίς σοβαρή δημόσια κριτική.Στη Συρία, συντάσσεται με τη Δύση αποστασιοποιούμενος από τον Assad, χωρίς να τον αποκηρύσσει, με αποτέλεσμα να δέχεται κριτική τόσο από τη Συρία, όσο και από το Ιράν, το οποίο μάλιστα έστειλε προειδοποίηση στην Άγκυρα.
Στη Λιβύη, που κάποτε τον βράβευσε με το βραβείο ανθρωπίνων δικαιωμάτων Qaddafi, προσπαθεί να ξαναβάλει τη Τουρκία στο οικονομικό παιχνίδι στηρίζοντας τους αντικαθεστωτικούς.
Παρά όμως τις όποιες επιτυχίες του στην εξωτερική πολιτική, δεν μπορεί να αποφύγει το μεγάλο εσωτερικό αγκάθι, αυτό που αντιμετωπίζει με τα 12 περίπου εκατομμύρια των Κούρδων της χώρας του.
Στη περίοδο 2005-2009, ο Erdogan έγινε ο πρώτος Τούρκος ηγέτης που αναγνώρισε τη κουρδική πραγματικότητα, και προσπάθησε να κάνει κάτι. Εφάρμοσε κάποιες ήπιες μεταρρυθμίσεις σε σχέση με την εθνική τους ταυτότητα, άσχετα αν πίστευε σε αυτές.
Η παραπλανητική ηρεμία όμως διεκόπη, και εδώ και δυο μήνες σημειώνονται σφοδρές συγκρούσεις με τους ένοπλους του ΡΚΚ, με αποτέλεσμα το θάνατο περίπου 40 Τούρκων στρατιωτών. Έτσι, ο Erdogan άλλαξε ταχύτητα, και δήλωσε δημόσια τη πρόθεσή του να διαλύσει το ΡΚΚ και να «ξεδοντιάσει» το βασικό κουρδικό πολιτικό κόμμα.
Για το σκοπό αυτό, διεξάγονται μεγάλες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις, και υπάρχει μάλιστα το ενδεχόμενο εισβολής στο Β. Ιράκ, κάτι το οποίο όμως δεν θέλει η αποδυναμωμένη τουρκική στρατιωτική ηγεσία. Έτσι, τουλάχιστον πολιτικά, ο Erdogan επανήλθε στον παραδοσιακό τουρκικό εθνικισμό αντί για την ισλαμική συλλογικότητα που διακήρυττε διακαώς.
Η επόμενη μεγάλη κίνησή του θα είναι το νέο Σύνταγμα που θα παρουσιάσει το φθινόπωρο, και οι μεταρρυθμίσεις που αυτό θα εμπεριέχει για τους Κούρδους. Οι δημοκρατικές υποσχέσεις από πλευράς του κόμματος ΑΚΡ είναι πολλές, αλλά ο αναδυόμενος τουρκικός εθνικισμός, και ο κουρδικός σκεπτικισμός, καθιστούν τις προοπτικές σκοτεινές.
Πολλοί ανησυχούν πως η βία θα επεκταθεί και στις πόλεις της Τουρκίας. Σε αυτό συντελεί και το σχίσμα με το Ιράν. Το όλο ζήτημα μπορεί να γίνει και διεθνές. Οι Κούρδοι παντού (Ιράκ, Συρία, και Ιράν) είναι αναστατωμένοι, και σε αναβρασμό.
Ανέκαθεν, οι τουρκικές ελίτ ανησυχούσαν για το ενδεχόμενο δημιουργίας ενός αυτόνομου κουρδικού κράτους στο Β. Ιράκ, που τελικά έγινε μετά τον πόλεμο εκεί, και που σημειώνει σημαντικές οικονομικές προόδους. Η κρατική αυτή οντότητα επηρεάζει ψυχολογικά τους Κούρδους της Τουρκίας. Μάλιστα φιλοξενεί το ΡΚΚ, παρά το γεγονός ότι η Άγκυρα το έχει βοηθήσει με επενδύσεις. Οι Κούρδοι του Ιράκ ανησυχούν με όσα συμβαίνουν στη Τουρκία και μοιάζουν να βρίσκονται στη μέση. Η δε Τουρκία πιέζει έντονα για αμερικανική βοήθεια, η οποία προς το παρόν δίνεται κυρίως σε ζητήματα πληροφοριών.
Το ίδιο ταραγμένες είναι και οι σχέσεις της Άγκυρας με τη Συρία, η οποία στο παρελθόν φιλοξενούσε και τον ηγέτη του ΡΚΚ Abdullah Ocalan, μέχρι που τον απέλασε. Στη συνέχεια τον βρήκαν οι Αμερικάνοι και τον παρέδωσαν στους Τούρκους. Ο Erdogan αγκάλιασε τον Assad, πιστεύοντας ότι μπορεί να τον επηρεάζει, και να αλλάξει τις σχέσεις Συρίας-Ισραήλ. Μετά όμως από τις εντάσεις με το Ισραήλ, σε σχέση με τον στολίσκο της Γάζας, οι σχέσεις του με τη Συρία είναι πλέον χάλια. Τώρα η Άγκυρα ανησυχεί για το τι θα ακολουθήσει στη Συρία, και ανησυχεί για το ρόλο που θα παίξει το Ιράν στο κουρδικό ζήτημα. Περιέργως, ο πρόεδρος Ομπάμα στηρίζεται στις απόψεις του Erdogan σε σχέση με τη Συρία, όσον αφορά στην αμερικανική εξωτερική πολιτική.
Ο μήνας του μέλιτος μεταξύ Ιράν-Τουρκίας τερματίστηκε άδοξα λόγω του Assad. Το Ιράν συνεχίζει να τον στηρίζει. Και ενώ το Ιράν τηρεί επίσης ιδιαίτερα σκληρή στάση έναντι των Κούρδων του, οι σχέσεις του με τη Τουρκία είναι ταραγμένες. Προς το παρόν υπάρχει μια άτυπη στρατιωτική συνεργασία μεταξύ των Τούρκων και των Ιρανών εναντίον του ΡΚΚ, αλλά όπως όλα δείχνουν το Ιράν μάλλον θα αλλάξει τη πολιτική του. Μάλιστα, η Τεχεράνη μπορεί και να χρησιμοποιήσει τα «όπλα» που διαθέτει, προκειμένου να επεκταθεί η βία από πλευράς ΡΚΚ στις τουρκικές πόλεις.
Έτσι, αυτό που βλέπουμε είναι ότι το κουρδικό ζήτημα αρχίζει να αποκτά παγκόσμια εμβέλεια. Οι προοπτικές επίλυσής του από τη Τουρκία είναι φτωχές, και δεν υπάρχει αισιοδοξία όσον αφορά στην αποφυγή περαιτέρω βίας. Το αν ο Erdogan θα μπορέσει να παράξει πολιτική που να ικανοποιεί τόσο τους εθνικιστές όσο και τους Κούρδους είναι αμφίβολο. Ειδικά αν το ΡΚΚ συνεχίσει τη πολιτική βίας. Οι ΗΠΑ και η ΕΕ θα μπορούσαν να βοηθήσουν, αλλά οι Τούρκοι έχουν μια βαθιά και χρόνια καχυποψία απέναντι στα συμφέροντα της Δύσης ως προς τους Κούρδους. Έτσι, ο Erdogan είναι αυτό το διάστημα μόνος του στην ηλεκτρική καρέκλα.
Του Morton Abramowitz
The National Interest
