Του Νίκου Στέλγια
Την προηγούμενη Παρασκευή στον ευρύτερο χώρο της ανατολικής Μεσογείου λάμβαναν χώρα ιστορικής σημασίας γεγονότα. Από την Άγκυρα μέχρι τη Δαμασκό και τις ακτές της Αιγύπτου, οι εξελίξεις έδειχναν ότι οι κοινωνίες βρίσκονται σε αναβρασμό και ότι αυτή την περίοδο δημιουργούνται νέες κοινωνικές ζυμώσεις. Την ίδια στιγμή, εμείς στην Κύπρο, αγκιστρωμένοι στη δική μας «μικρή» καθημερινότητα, συζητάμε για την «αγανάκτηση» που θεριεύει γύρω μας και για το αν θα παραμείνει το ΔΗΚΟ στην κυβέρνηση…
Η ιστορία κυλά με γοργούς ρυθμούς και εμείς αδυνατούμε να την προλάβουμε… Η γενιά του ’60 και του ’70 αφήνοντας πίσω της την αποικιοκρατία έγινε κοινωνός της πρώιμης δημοκρατίας στην Κύπρο. Σήμερα αυτή η γενιά σηκώνει τα χέρια ψηλά. Το μόνο που μπορεί πια να κάνει είναι να διαιωνίζει τα πελατειακά δίκτυα που δημιούργησε στη θέση της πολυπόθητης δημοκρατίας για την οποία πάλεψε και σκοτώθηκε… Την ίδια στιγμή, οι νέες γενιές, που θα έπρεπε υπό κανονικές συνθήκες να υποχρεώσουν σε «συνταξιοδότηση» τη «γενιά της δημοκρατίας», μένουν απαθείς θεατές στο παρασκήνιο της ιστορίας…
Ιστορικές στιγμές σε Τουρκία, Συρία και Αίγυπτο
Μεσημέρι της προηγούμενης Παρασκευής… Σε ολόκληρη την ανατολική Μεσόγειο επικρατούν συνθήκες καύσωνα. Στην Άγκυρα, η ηγεσία των ενόπλων δυνάμεων συναντά την πολιτική ηγεσία της χώρας. Οι Τούρκοι στρατηγοί θέτουν στον πρόεδρο της Δημοκρατίας, Αμπντουλάχ Γκιουλ, και στον πρωθυπουργό, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ένα συγκεκριμένο αίτημα: Ζητούν από την πολιτική ηγεσία να μην επιδιώξει την αποπομπή από το στράτευμα όσων στρατηγών εμπλέκονται σε σενάρια ανατροπής της κυβέρνησης. Οι στρατηγοί έχουν στο πλευρό τους τον κανονισμό των ενόπλων δυνάμεων, ο οποίος για την περίπτωση των φυλακισμένων στρατηγών προβλέπει την παραμονή τους στον στρατό, χωρίς όμως να έχουν δικαίωμα προαγωγής για όσο καιρό δικάζονται. Σε περίπτωση που η τουρκική δικαιοσύνη αποφασίσει την καταδίκη τους, τότε οι φυλακισμένοι στρατηγοί θα απομακρυνθούν αυτομάτως από τις ένοπλες δυνάμεις.
Η στάση της τουρκικής κυβέρνησης είναι αρνητική και οδηγεί τη χώρα σε μια νέα πολιτική κρίση. Έχοντας εξασφαλίσει μεγάλη επιτυχία στις εκλογές της 12ης Ιουνίου, το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης επιβάλλει στο στρατιωτικό επιτελείο την άμεση απομάκρυνση από το στράτευμα όλων των στρατηγών που εμπλέκονται σε σενάρια ανατροπής της κυβέρνησης…
Οι Τούρκοι στρατηγοί αντιδρούν. Πετούν τα καπέλα τους και ανακοινώνουν την παραίτηση από τα καθήκοντά τους. Έτσι, το απόγευμα της Παρασκευής ένας από τους ισχυρότερους στρατούς του ΝΑΤΟ βρίσκεται χωρίς ηγεσία. Εκ των υστέρων, η τουρκική κυβέρνηση τρέχει για να προλάβει τις εξελίξεις. «Εφευρίσκει» το αξίωμα του αναπληρωτή επιτελάρχη και δηλώνει αποφασισμένη να προχωρήσει στην ανασυγκρότηση του στρατού, σύμφωνα και με όσα επισήμανε η «Κ» την προηγούμενη Κυριακή.
Τη στιγμή που οι Τούρκοι στρατηγοί αποχωρούσαν από το επιτελείο του στρατού, η Συρία βυθιζόταν στο χάος του εμφυλίου πολέμου. Εδώ και εβδομάδες οι πολίτες της ζουν έναν πραγματικό εφιάλτη. Ο στρατός ανοίγει πυρ κατά των διαδηλωτών, τα τεθωρακισμένα εισβάλλουν στις πόλεις και στους δρόμους επικρατεί αναρχία. Την προηγούμενη Παρασκευή, μετά την προσευχή των μουσουλμάνων, οι δρόμοι της Συρίας πλημμύρισαν από διαδηλωτές και δυνάμεις ασφαλείας. Και πάλι οδομαχίες και πάλι σφαίρες…
Τη στιγμή που στις πόλεις της Συρίας επικρατεί κοινωνικός και πολιτικός αναβρασμός, οι δρόμοι της αιγυπτιακής πρωτεύουσας κατακλύζονται από οπαδούς των Αδελφών Μουσουλμάνων και των Σαλαφιτών (οπαδοί της τυφλής υπακοής στον ισλαμικό νόμο) προκαλώντας την έκπληξη ολόκληρου του πλανήτη. Ούτε λίγο ούτε πολύ, οι ισλαμιστές της Αιγύπτου ζητούν την άμεση εφαρμογή του ισλαμικού νόμου στη γειτονική χώρα. Στο Κάιρο αντηχεί ένα και μοναδικό σύνθημα: «Ο ισλαμικός νόμος είναι ανώτερος από το σύνταγμα!». Όμως οι εξελίξεις στην Αίγυπτο δεν σταματούν εκεί.
Το μεσημέρι της Παρασκευής, ένοπλα μέλη της Αλ Κάιντα εισβάλλουν σε πόλεις στη χερσόνησο του Σινά και σπέρνουν τον πανικό στην αιγυπτιακή κοινωνία. Για ώρες οι θέσεις της αιγυπτιακής αστυνομίας και του στρατού βάλλονται από τις δυνάμεις της ριζοσπαστικής ισλαμιστικής οργάνωσης. Λίγες ώρες μετά, οι «αντάρτες» ανατινάζουν τον αγωγό που μεταφέρει αέριο στο Ισραήλ. Όλα αυτά συμβαίνουν κάτω από τη «μύτη» Αμερικανών και Καναδέζων στρατιωτών, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την ασφάλεια στην ουδέτερη ζώνη ανάμεσα στο Ισραήλ και στην Αίγυπτο.
Η ανατολική Μεσόγειος στις φλόγες…
Νέες ερμηνείες του Ισλάμ, οι πολιτισμικοί - εθνικιστικοί θύλακες και η Κύπρος στην ανατολική Μεσόγειο
Η ανάλυση των ιστορικών γεγονότων της προηγούμενης Παρασκευής ξεπερνά τα όρια αυτού του κειμένου. Ωστόσο, μπορούμε να καταγράψουμε τον πρώτο, πρόχειρο προβληματισμό μας: Σε μια περίοδο που οι ΗΠΑ αδυνατούν να ελέγξουν τις εξελίξεις στην ανατολική Μεσόγειο, οι νέες ερμηνείες του Ισλάμ και του σύγχρονου καπιταλισμού συγκρούονται στη «γειτονιά» της Κύπρου (ο τουρκικός «προτεσταντισμός», ο οποίος δίνει μουσουλμανικές αποχρώσεις στον σύγχρονο καπιταλισμό, αλλά και ο ιρανικός σιιτισμός, ο οποίος επιχειρεί να δημιουργήσει ένα περίεργο χαρμάνι θρησκείας, καπιταλισμού, ιρανικού εθνικισμού και επεκτατισμού, είναι δύο από τις νέες αναγνώσεις του Ισλάμ). Την ίδια στιγμή, διάφοροι πολιτισμικοί - εθνικιστικοί θύλακες αντιστέκονται στην παλίρροια που δημιουργούν οι συγκρουόμενες ερμηνείες του Ισλάμ (λ.χ. οι κεμαλιστές της Τουρκίας, οι Κούρδοι, οι μη μουσουλμάνοι του Λιβάνου κ.ο.κ.).
Τη στιγμή λοιπόν που συμβαίνουν αυτές οι ιστορικές εξελίξεις, εμείς τι συζητάμε; Για να το θέσουμε διαφορετικά, ποια είναι η ατζέντα της αποτυχημένης πρώτης γενιάς της δημοκρατίας; Η συντήρηση ή η αναδιοργάνωση των πελατειακών δικτύων; Πού βρίσκεται η νεολαία αυτού του τόπου; Στα γήπεδα, στα καμπαρέ, στα shopping center, στις παραλίες, στη Μακαρίου;
Πού βρίσκονται οι «νέοι Κύπριοι»; Στην ανατολική Μεσόγειο του χθες; Ίσως…
www.kathimerini.com.cy
